کسی نیست که در این دنیا زندگی کند و از عقل سالمی بهره‌مند باشد ولی نخواهد محبوب دل مردم باشد. انسان در دنیا خواستار محبت است. دوست دارد دیگران به او عشق بورزند و صادقانه او را دوست بدارند. لذا برای رسیدن به این هدف، سعی می‌کند با انجام برخی کارها، خود را محبوب دل مردم کند.


نکته مهم و حیاتی در این میان، اینجاست که همیشه این کار جواب نمی‌دهد و چه بسا اثر معکوس می‌گذارد. ممکن است شخصی دنیا را به پای محبوب خود بریزد، ولی نتواند محبت او را به خود جلب کند. حتی ممکن است برخی اعمالی که به تصور خودش، موجب خوشحالی محبوبش می‌شود، را انجام دهد، ولی به عکس، جز انزجار و نفرت، ثمره ای ندهد.

از سوی دیگر، برخی هم هستند که دستشان خالی است. برای کسی هم کاری نمی‌کنند، ولی محبوب دل مردم‌اند. حال سوال اینجاست که چه نکته ای در این مساله نهفته است؟ ما برای جلب محبت مردم چه کار کنیم؟

نکته اینجاست که طبق آموزه‌های ائمه اطهار علیهم السلام، قلب مومن، بین دو انگشت از انگشتان خداست. این روایت کنایه از این است که همه احوالات و امور قلب به دست خداست. اگر بخواهد کسی را محبوب می‌کند و اگر نخواهد، محبوبیتی اتفاق نخواهد افتاد. البته بحث در این رابطه گسترده است و نقاط به ظاهر سوال برانگیزی هم وجود دارد که خارج از عهده و توان این رساله است.

فقط برای روشن تر شدن مطلب به بخشی از توصیه های امام راحل اشاره می کنم:

پس اى عزیزم ! نام نیک را از خداوند بخواه . قلوب مردم را از صاحب قلب خواهش کن با تو باشد. تو کار را براى خدا بکن ، خداوند علاوه بر کرامت هاى اخروى و نعمت هاى آن عالم ، در همین عالم هم به تو کرامت ها مى کند تو را محبوب مى نماید. موقعیت تو را در قلوب زیاد مى کند. تو در دو دنیا سربلند مى فرماید. ولى اگر بتوانى با مجاهده و زحمت ، قلب خود را از این حب هم به کلى خالص نما، باطن را صفا ده تا عمل از این جهت خالص شود، و قلب متوجه حق گردد. روح بى آلایش شود. کدورت نفس ‍ برطرف گردد.

تو کار را براى خدا بکن ، خداوند علاوه بر کرامت هاى اخروى و نعمت هاى آن عالم ، در همین عالم هم به تو کرامت ها مى کند تو را محبوب مى نماید.

حب و بغض مردم ضعیف ، و شهرت و اسم نزد بندگان ناچیز چه فایده دارد. فرضا فایده داشته باشد، یک فایده ناچیز جزئى چنده روزه است . ممکن است این حب ، عاقبت کار انسان را به ریا برساند، و خداى نخواسته آدم را مشرک و منافق و کافر کند. اگر در این عالم رسوا نشود، در آن عالم در محضر عدل ربوبى پیش بندگان صالح خدا و انبیا عظام او و ملائکه مقربین رسوا شود، سرافکنده گردد بیچاره شود. رسوایى آن روز را نمى دانى چه رسوایى است . سرشکسته در ان محضر را خدا مى داند چه ظلمت ها دنبال دارد آن روز است که به فرموده حق تعالى کافر مى گوید: اى کاش خاک بودم و دیگر فایده ندارد.

اى بیچاره ! تو به واسطه یک محبت جزئى ، یک شهرت بى فایده پیش ‍ بندگان از آن کرامت ها گذشتى . رضاى خدا را از دست دادى خود را مورد غضب خداى تعالى نمودى اعمالى را که باید به آن ها دار کرامت تهیه کنى ، زندگانى ابدى و فرحناکى همیشگى فراهم کنى ، و به واسطه آن ها در اعلى علیین بهشت قرارگیرى ، مبدل کردى به ظلمات شرک و نفاق ، و براى خود حسرت و ندامت و عذاب هاى شدید تهیه نمودى ، و خود را سجینى نمودى . چنانچه در حدیث شریف کافى مى فرماید حضرت امام صادق علیه السلام که پیغمبر فرمود، که همانا فرشته بالا مى برد کار بنده را با فرحناکى . پس چون کارهاى نیکوى او را بالا برد، خداى عزوجل مى فرماید: قرار بدهید این اعمال را در سجین . همانا این در این اعمال فقط مرا نخواسته است . من و تو با این حال نمى توانیم سجین را تصور کنیم ، و دیوان عمل فجار را بفهمیم ، و صورت این اعمال را که در سجین است ببینیم یک وقت حقیقت امر را مى بینیم که دیگر دستمان کوتاه است و چاره منقطع .

اى عزیز! بیدار شو و غفلت و مستى را از خود دور کن ، و در میزان عقل ، بسنج اعمال خود را، قبل از آن که در آن عالم میزان کنند، و حساب خود را بکش قبل از آن که از تو حساب کشند، و آینه دل را از شرک و نفاق و دورویى پاک کن ، و مگذار زنگار شرک و کفر او را طورى بگیرد که به آتش هاى آن عالم پاک نگردد. نگذار نور فطرت ، مبدل به ظلمت کفر شود. نگذار (فطرت الله التى فطر الناس علیها) (۱) ضایع گردد.

این قدر خیانت مکن بر این امانت الهى . پاک کن آینه قلب را، تا نور جمال حق در او جلوه کند، و تو را از عالم و هرچه در او است ، بى نیاز کند، و آتش محبت الهى در قلب افروخته شده ، تمام محبت ها را بسوزاند که همه عالم را به یک لحظه آن ندهى ، و چنان لذتى ببرى از یاد خدا و ذکر آن که تمام لذات حیوانى را بازیچه بدانى .
به واسطه جلب قلوب مخلوق براى شهرت چند روزه موهوم ، آن همه ثواب ها را ضایع مکن از آن همه کرامات خود را محروم مکن ، و سعادت ابدى را به شقاوت همیشگى مفروش

اگر اهل این مقام هم نیستى و این معانى در نظرت عجیب مى آید، نعمت هاى الهى را در عالم دیگر که قرآن مجید و اخبار معصومین از آن ها اطلاع داده اند، از دست مده ، به واسطه جلب قلوب مخلوق براى شهرت چند روزه موهوم ، آن همه ثواب ها را ضایع مکن از آن همه کرامات خود را محروم مکن ، و سعادت ابدى را به شقاوت همیشگى مفروش (۲)

منابع:

۱٫ سوره روم آیه ۳۰

۲ -چهل حدیث ، ص ۳۲ و 33