امام علی علیه السلام فرمود: هيچ ثروتى چون عقل، و هيچ فقرى چون

نادانى نيست. هيچ ارثى چون ادب‏، و هيچ پشتيبانى چون مشورت

نيست‏

نهج البلاغة / ترجمه دشتى 637

شغل

خیاطی یکی از شغلهای پسندیده در اسلام است. لقمان حکیم این شغل را برای خود انتخاب کرده بود.

جناب شیخ برای اداره زندگی خود، این شغل را انتخاب کرد و از این رو به « شیخ رجبعلی خیاط » معروف شد. جالب است بدانیم که

خانه ساده و محقر شیخ، با خصوصیاتی که پیشتر بیان شد، کارگاه خیاطی او نیز بود.

یکی از فرزندان شیخ در این باره می‌گوید: ابتدا پدرم در یک کاروانسرا حجره‌ای داشت، و در آن خیاطی می‌کرد. روزی مالک حجره آمد و

گفت: راضی نیستم اینجا بمانی. پدرم بدون چون و چرا و بدون این که حقی از او طلب کند، فردای آن روز چرخ و میز خیاطی را به خانه

آورد و حجره را تخلیه کرد و تحویل داد، از آن پس در منزل، از اتاقی که نزدیک در خانه بود برای کارگاه خیاطی استفاده می‌کرد.

یکی از دوستان شیخ می‌گوید: فراموش نمی‌کنم که روزی در ایام تابستان در بازار جناب شیخ را دیدم، در حالی که از ضعف رنگش

مایل به زردی بود. قدری وسایل و ابزار خیاطی را خریداری و به سوی منزل می‌رفت، به او گفتم: آقا! قدری استراحت کنید، حال شما

خوب نیست. فرمود:

«عیال و اولاد را چه کنم؟! »

در حدیث است که رسول خدا (صلی الله علیه وآله) فرمودند :

« إن الله تعالی یحب أن یری عبده تعباً فی طلب الحلال؛

خداوند دوست دارد که بنده خود را در راه به دست آوردن روزی حلال، خسته ببیند. »

« ملعون ملعون من ضیع من یعول؛

ملعون است، معلون است کسی که هزینه خانوادة خود را تأمین نکند. »

سیاست

شیخ در عالم سیاست نبود، اما با رژیم منفور پهلوی و سیاستمداران حاکم آن به شدت مخالف بود. او نه تنها با شاه و دار و دسته‌اش

مخالف بود، بلکه مصدق را هم قبول نداشت، ولی از آیت الله کاشانی تعریف میکرد و می‌فرمود:

« باطن او به منزله سقاخانه است. »

پیش بینی سیاسی

یکی از فرزندان شیخ می‌گوید: در 30 تیر سال 1330 هجری شمسی وقتی شیخ وارد منزل شد، شروع کرد به گریه کردن و فرمود:

« حضرت سید الشهدا(علیه السلام) این آتش را با عبایشان خاموش کردند و جلوی این بلا را گرفتند، آن ها بنا داشتند در این روز خیلی

ها را بکشند؛ آیت الله کاشانی موفق نمی‌شود ولی سیدی هست که می‌آید و موفق می‌شود. »

پس از چندی معلوم شد که مقصود از سید دوم، امام خمینی (رحمت الله علیه ) است.

یبوست مزاج یکی از عوارض تغییر شیوه ی زندگی ما و شهر نشینی است. فعالیت کم بدنی و تغییر الگوی غذایی از جمله مصرف

فست فودها و کاهش مصرف میوه و سبزی ها از جمله غلل اصلی شیوع روز افزون یبوست است.

اگر اجابت مزاج شما به ندرت و ناراحت کننده باشد یا اندازه ی مدفوع کوچک و سخت است؛ شما از یبوست رنج می برید در افراد

مختلف تعداد دفعات دفع متفاوت است اما آنچه در سلامت عمل دفع اهمیت دارد نظم آن است. میزان سه بار دفع روزانه تا سه روز

یک بار ، میزان مناسبی است. ممکن است این میزان در براخی از افراد یک بار در هفته باشد. آنچه مهم است این است که مواد دفعی

باید هر چه سریعتر از بدن خارج گردند.زیرا ماندن این مواد به مدت طولانی به دلیل وجود مواد زائذ و گاهی سمی در روده ها و سیستم

گوارشی به دلایل مختلف بیماری ایجاد می کنند. یک ضرب المثل قدیمی می گوید “مرگ در روده بزرگ شروع می شود.”

یبوست مانع جریان و جذب مواد مغذی حیاتی در بدن است و در نتیجه ممکن است در سلامت کلی فرد تاثیر بگذارد.

یبوست مزمن می تواند به دیگر مشکلات سلامتی ، مانند بواسیر ، واریس ، سوء هاضمه ، بوی بد دهان ، سردرد و بوی بد بدن منجر

شود. انسداد ناشی از یبوست با تحت فشار گذاشتن وریدهای خاص و مویرگ ها ، آنها را از حالت طبیعی خارج می کنند و از این طریق

، بواسیر و واریس ایجاد می نمایند.

ماندن طولانی مواد زائد و تماس طولانی سموم دفعی با روده بزرگ ممکن است احتمال توسعه بیماری های دیگر ، مانند بیماری های

روده ای و به خصوص سرطان روده بزرگ را افزایش دهد.. سایر مشکلات گوارشی ناشی از یبوست ، شامل دیورتیکولوز ، زخم های

روده ای و … هستند.

اگر شما به طور ناگهانی دچار یبوست شده اید و علت آن برای شما نا مشخص است یا تجربه تغییر ناگهانی در اجابت مزاج دارید و یا

تجربه دردسکمی و خونریزی دارید حتما با پزشک معالجتان تماس بگیرید.

یک آزمایش ساده برای اینکه ببینید مشکل روده ای دارید یا خیر : اگر مدفوع در آب شناوربماند دارای فیبر کافی است. در صورتی که

مدفوع شناور نمی ماند .ترکیب مدفوع مناسب نیست.

انواع یبوست

دو نوع اساسی یبوست وجود دارد : یبوست ناشی از تنبلی روده ویبوست انقباضی که در طی آن به دلیل استرس یا عصابنیت روده

انقباضی را تجربه می کند که با باریک شدن روده بزرگ ، مدفوع روبان مانند می شود. برای درمان مناسب هر یک از انواع یبوست لازم

است در ابتدا نوع آن تشخیص داده شود.

6. دیالکتیک نشاط

اگر از ما بخواهند یک طلبه پرانگیزه و بانشاط را توصیف کنیم، اولین ویژگی‏‌هایی که از او برمی‏‌شماریم، جدیت در تحصیل؛ حضور منظم

و آماده در کلاس و مباحثه، پی‌گیری سۆالات، ثبت یافته‏‌ها و مواردی از این قبیل خواهد بود.

از طرف دیگر، اگر از ما بخواهند راهکارهای کسب نشاط و انگیزه در تحصیل را نام ببریم، اولاً خواهیم گفت: جدیت در تحصیل؛ حضور

منظم و آماده در کلاس و مباحثه، پیگیری سۆالات، ثبت یافته‌‏ها و…

و آنگاه که این دو نکته را کنار هم می‏‌گذاریم، دچار دور خواهیم شد. چرا که موارد پیش‏‌گفته هم مقدمه کسب نشاط علمی است و هم

نتیجه آن. ما همیشه دنبال راهکارهایی برای کسب و تقویت نشاط علمی هستیم تا بتوانیم به مدد آن، برنامه تحصیلی خود را جدی و

رشدآفرین پی‌گیری کنیم و از طرفی دیگر، خود نشاط علمی، متوقف بر پی‌گیری مجدانه رشته درس و بحث است.

اما چگونه می‌‏توان از مخمصه این دور رهایی یافت و به حلقه اهل نشاط پیوست؟

به نظر می‏‌رسد کشف راه حل ساده این مسأله، کار دشواری نیست و در طرح مسأله هم، به‌‏روشنی بدان اشاره شده است.

ابتدا باید توجه داشته باشیم نشاط و انگیزه علمی، سرمایه‌‏ای است که ذره ‏ذره جمع می‌‏شود و کسب آن، یک مرحله مجزا و

مقدماتی در مسیر تحصیل نیست. بلکه باید نشاط علمی را در تعهد و عمل به برنامه علمی جاری روزانه یافت و همچون سرمایه‌‏ای که

در تجارت فراهم آمده، باز به کار زد و بوسیله آن، برنامه را ارتقاء کمی و کیفی داد.

با این تقریر، نباید برای حرکت، منتظر اتفاق خاصی باشیم. اتفاقی که منتظرش هستیم، در دل حرکت ما به وقوع خواهد پیوست.

الف ــ سلامت تن

پیامبر خدا (صلی الله علیه وآله ): مادر همه داروها، کم خوری است. (المواعظ العددیّة، ص 213)

امام علی (علیه السلام ): کم خوری، مانع بسیاری از بیماری های جسم می شود. (غررالحکم، 6768 ،عیون الحکم و المواعظ ، ص

370، ح 6248)

امام علی (علیه السلام): خوراک را کم کن تا بیماری ها را کم کنی. (غرر الحکم، ح2336)

امام علی (علیه السلام): هر کس خوراکش کم باشد، دردهایش نیز کم است. (غررالحکم،ح8409،عیون الحکم والمواعظ،

ص455،ح8220)

امام علی (علیه السلام): کم خوری، مایه گرامی داشتن بیشتر خویش است و سلامت را بیشتر استمرار می بخشد. (غررالحکم،ح

6819،عیون الحکم والمواعظ،ص 370،ح 6240)

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله): مادر همه داروها، کم خوری است.

امام علی (علیه السلام): هر کس در خوردن به کم بسنده کند، سلامتش بیشتر می شود و اندیشه اش به سامان می رسد.

(غررالحکم ، ح8803، عیون الحکم و المواعظ ، ص 437 ،ح7559)

امام علی (علیه السلام): سلامت تن، از کمی غذا و کمی آب است. (تحف العقول ، ص 172، بشارة المصطفی،ص 25 کلا هماعن

کمیل بن زیاد، بحارالأنوار،ج66، ص425 ،ح41)

امام رضا (علیه السلام): اگر مردم در خوردن به کم بسنده می داشتند، بدن هایشان سالم بود. (بحارالأنوار،ج66، ص 425 ،ح 41)

امام رضا (علیه السلام) : بدن همانند زمین پاک و آماده برای زراعت است که اگر در آبادانی و آب دهی به آن مراقبت شود، به گونه ای

که آب، نه بیشتر از نیاز به آن برسد تا آن را غرق کند و نه از اندازه کمتر باشد تا آن را به خشکی گرفتار سازد، آبادانی اش استمرار می

یابد و خرّمی اش بیشتر می گردد و کشت آن برکت می یابد؛ امّا اگر از آن غفلت شود، به تباهی می گراید و علف هرز در آن می روید.

بدن چنین حکایتی دارد و تدبیر آن در خوراک و نوشیدنی، چنین است.[پس،] سامان و سلامت می یابد و عافیت در آن، ریشه می

گسترد. بنگر که چه چیز با تو و با معده ات سازگار است و تن تو با چه چیز نیرو می گیرد و چه خوردنی و نوشیدنی ای برای بدنت

سالم تر است، همان را برای خویش مقرّر بدار و خوراک خود گیر. (بحار الأنوار،ج62، ص310)

امام علی (علیه السلام): هر کس در خوردن به کم بسنده کند، سلامتی اش بیشتر می شود و اندیشه اش به سامان می رسد.

ب ــ شادابی چهره

پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله ): برادرم عیسی، از شهری گذر کرد که در آن، مرد و زنی به یکدیگر فریاد می کشیدند. پرسید:« شما

را چه شده است؟

مرد گفت:ای پیامبر خدا! این، زن من است و او را مشکلی نیست. زنی درستکاراست؛ امّا دوست دارم از او جدا شوم.

عیسی گفت:« به هر حال، به من بگوی که او را چه می شود?

مرد گفت: بی آن که کهنسال باشد، چهره اش بی طراوت است.

گفت: ای زن! آیا دوست داری دیگر بار، چهره ات پرطراوت شود

زن گفت: آری.

به او گفت: « چون غذا می خوری، از سیر شدن حذر کن؛ زیرا اگر غذا بر سینه سنگینی کند و از اندازه افزون شود، طراوت چهره از میان

می رود».

آن زن، چنان کرد و دیگر بار، چهره اش طراوت یافت. (بحارالأنوار،ج14، ص320،ح26)

ج ــ طول عمر

لقمان(علیه السلام): اگر خوراک انسان اندک باشد، زیاد زنده می ماند. (المواعظ العددیّة، 71)

امام علی علیه السلام فرمود: عيب تو تا آن گاه كه روزگار با تو هماهنگ باشد، پنهان است‏

نهج البلاغة / ترجمه دشتى 635

خانه

خانه خشتی و ساده شیخ که از پدرش به ارث برده بود در خیابان مولوی کوچه سیاه‌ها (شهید منتظری) قرارداشت. وی تا پایان عمر در

همین خانه محقر زیست.

نکته جالب این است که چندین سال بعد، جناب شیخ یکی از اتاقهای منزلش را به یک راننده تاکسی، به نام « مشهدی یدالله »،

ماهیانه بیست تومان اجاره داد، تا این که همسر راننده وضع حمل کرد و دختری به دنیا آورد، که مرحوم شیخ نامش را « معصومه »

گذاشت. هنگامی که در گوش نوزاد اذان و اقامه گفت، یک دو تومانی پر قنداقش گذاشت و فرمود:

« آقا یدالله! حالا خرجت زیاد شده از این ماه به جای بیست تومان، هیجده تومان بدهید. »

یکی از فرزندان شیخ می‌گوید: من وقتی وضع زندگیم بهتر شد به پدرم گفتم: آقا جان من « چهار تومان » دارم و این خانه را که

خشتی است « شانزده تومان » می‌خرند، اجازه دهید در« شهباز » خانه ای نو بخریم. شیخ فرمود:

« هر وقت خواستی برو برای خودت بخر! برای من همین جا خوب است. »

پس از ازدواج، دو اتاق طبقه بالای منزل را آماده کردیم و به پدرم گفتم: آقایان، افراد رده بالا به دیدن شما می‌آیند، دیدارهای خود را در

این اتاق‌ها قرار دهید، فرمود:

« نه! هر که مرا می‌خواهد بیاید این اتاق، روی خرده کهنه ها بنشیند، من احتیاج ندارم. »

این اتاق، اتاق کوچکی بود که فرش آن یک گلیم ساده و در آن یک میز کهنه خیاطی قرار داشت.

لباس

لباس جناب شیخ بسیار ساده و تمیز بود، نوع لباسی که او می‌پوشید نیمه روحانی بود، چیزی شبیه لباده روحانیون بر تن می‌کرد و

عرقچین بر سر می‌گذاشت و عبا بردوش می‌گرفت.

نکته قابل توجه این بود که او حتی در لباس پوشیدن هم قصد قربت داشت، تنها یک بار که برای خوشایند دیگران عبا بر دوش گرفت، در

عالم معنا او را مورد عتاب قرار دادند. جناب شیخ خود این داستان را چنین تعریف می‌کند:

« نفس اعجوبه است، شبی دیدم حجاب ( منظور حجاب نفس و تاریکی باطنی است ) دارم و طبق معمول نمی‌توانم حضور پیدا کنم،

ریشه یابی کردم با تقاضای عاجزانه متوجه شدم که عصر روز گذشته که یکی از اشراف تهران به دیدنم آمده بود، گفت: دوست دارم

نماز مغرب و عشا را با شما به جماعت بخوانم، من برای خوشایند او هنگام نماز عبای خود را به دوش انداختم …»!

گرم مزاجان دو گروه هستند:

در طب سنتی و در گروه افراد با مزاج گرم دو نوع تقسیم‌بندی وجود دارد. گروهی از افراد دارای طبع گرم و تر هستند که در گروه طبع

بهاری یا دموی قرار می‌گیرند و گروهی مزاج گرم و خشک دارند که به گروه صفرا مزاج‌ها مشهورند.

برای افراد با مزاج گرم و خشک مصرف بالای سیر، پیاز، ادویه‌های تند، گوشت قرمز، موز، خربزه،‌ آناناس، انجیر، غذاهای سرخ‌کرده،

گردو، پسته، فندق و نارگیل مضر است. مصرف زیاد این نوع مواد غذایی بدن این افراد را از حالت تعادل خارج می‌کند

صفرا مزاج یا گرم و خشک

افراد با طبع گرم و خشک، این افراد لاغراندام هستند و رنگ چهره‌شان سفید است. این افراد دچار دهانی خشک هستند کم‌خواب

بوده و به مصرف ترشی علاقه دارند به‌طوری‌که مصرف لواشک و سرکه و غذاهای سرد مثل خیار و کاهو علاقه دارند. این گروه از افراد

نباید پرخوری کنند و باید مصرف شیرینی را کم کنند. همچنین غذاهای پرحجم مثل آش رشته و ماکارونی برایشان مفید نیست.

میوه‌هایی مثل انار و شاتوت، زرشک، تمشک، زردآلو، هلو، سیب، گلابی و خیار برای آن‌ها مفید است و مصرف هویج، کاهو، کدو،

اسفناج، گشنیز و نخودفرنگی برایشان توصیه می‌شود.

غلامرضا کرد افشاری، متخصص طب سنتی نیز در مورد افراد با مزاج گرم و خشک می‌گوید: این افراد لاغراندام بوده و رنگ چهره آن‌ها

متمایل به زردی است. تحمل گرما را ندارند و معمولاً خواب کمی دارند. افراد با مزاج گرم و خشک، عطش زیاد و دهانی خشک دارند،

زود عصبانی می‌شوند و زود هم آرام می‌گیرند. این افراد پرجنب‌وجوش و پرانرژی هستند.

برای افراد با مزاج گرم و خشک مصرف بالای سیر، پیاز، ادویه‌های تند، گوشت قرمز، موز، خربزه،‌ آناناس، انجیر، غذاهای سرخ‌کرده،

گردو، پسته، فندق و نارگیل مضر است. مصرف زیاد این نوع مواد غذایی بدن این افراد را از حالت تعادل خارج می‌کند و آن‌ها را دچار

علائمی مثل خشکی پوست، اضطراب، بی‌خوابی و تپش قلب می‌کند.

در مقابل، مصرف سوپ جو و گوشت مرغ، آش تشکیل شده از ماست،‌ کدو، اسفناج و گشنیز برای آن‌ها مناسب است.

و اما شربت‌های مناسب برای این گروه نیز شربت لیمو، آلو، نارنج، ماءالشعیر، سکنجبین و دوغ ترش است و مصرف هویج، انار، سیب،

گلابی،‌ آلبالو، زرشک،‌ گوجه‌سبز، کدو و اسفناج برای این افراد توصیه می‌شود.