در طلب باران
امام علی علیه السلام در این خطبه بندگان خدا را به وجوب پناه جویی به رحمت خداوندي، هنگامی که باران از آنها قطع میشود،
تذکر میدهد.

الا و ان الارض التی تقلکم (تحملکم) و السماء التی تظلکم، مطیعتان لربکم و ما اصبحتا تجودان لکم ببرکتهما توجعا لکم، ولا زلفه
الیکم و لا لخیر ترجوانه منکم و لکن امرتا بمنافعکم فاطاعتا و اقیمتا علی حدود مصالحکم فقامتا.
آگاه باشید، زمینی که شما را بر روي خود حمل می کند و آسمانی که بر شما سایه میاندازد، مطیع پروردگار شما هستند و تلاش
مستمر آنها که برکت خود را به شما میرسانند، نه براي دلسوزي درباره ي شما است و نه براي توسل و تقرب به شما و نه براي
امید خیر از شما، بلکه آسمان و زمین مامور رساندن منفعت براي شما گشته اند و اطاعت امر می نمایند و آن دو براي برآوردن
حدود مصالح شما برپا داشته شده اند و به این ماموریت تن در داده اند.
امیرالمومنین علیه السلام در این جملات مبارك به یک اصل علمی و فلسفی بسیار بااهمیتی اشاره میفرمایند که توجه به آن، براي
کاروانیان علوم و معارف جهانشناسی بسیار ضروري است. این اصل علمی و فلسفی چنین است که واقعیات ثابت

و پدیده هاي متغیر و جریانات قانونی که در این کیهان بزرگ وجود دارد، نه چنان است که مستقیما لذایذ و آلام ما را در نظر دارند
و نه چنان است که حرکات قانونمند خود را براي توسل و نزدیکی به ما صورت دهند.
آن چه که موجودات زمینی و آسمانی انجام میدهند، ذاتا با این هدفگیري نیست که خواسته هاي ما را در دو قلمرو جلب لذت و
دفع الم برآورند. اصلا هیچ توجه و اراده اي به این قضیه ندارند که ما نیازمند تحصیل خیر و منفعت هستیم و آنها، آگاهانه و
آزادانه، در مسیر رفع این نیازمندي به فعالیت پرداخته اند.
آن چه که در جهان عینی می گذرد و قابل مشاهدات حسی و علمی است، جریان پدیده هاي بیشمار، به ترتیب دو موقعیت علی و
معلولی است، بدون این که خود رابطه ي ضروري علیت قابل مشاهده ي حسی و علمی مستند به حس بوده باشد.

ان الله یبتلی عباده عند الاعمال السیئه بنقص الثمرات و حبس البرکات و اغلاق خزائن الخیرات، لیتوب تائب و یقلع مقلع و یتذکرمتذکر و یزدجر مزدجر.
خداوند سبحان بندگان خود را در هنگام ارتکاب اعمال زشت مبتلا می سازد به کاهش میوه ها و حبس برکات و بستن در خزانه هاي
خیرات. تا کسی که بخواهد، به طرف خدا برگردد و گنهکار دل از گناه برکند. و کسی که می خواهد، به یاد خدا بیفتد و کسی که
می خواهد، به جهت نهی از لغزشها، از آنها امتناع بورزد.
آن چه که تجارب و مشاهدات مستمر نشان میدهد، این است که هیچ عملی بدون عکس العمل، یا به اصطلاح دیگر، هیچ علتی
بدون معلول و هیچ مقدمه ي لازم و کافی بدون صدور یک نتیجه نبوده است. نهایت امر این است که حکمت بالغه ي خداوندي،
براي هشدار و اخطار مردم، مقداري قابل توجه از عکس العملها را در

همین دنیا به وجود می آورد. باشد که مردم از آن عبرت بگیرند. بقیه عکس العملها و یا معلولها و نتایج کردارها، در ابدیت سراغ
آدمی را می گیرد.
و قد جعل الله سبحانه الاستغفار سببا لدرور الرزق و رحمه الخلق. فقال سبحانه: (استغفروا ربکم انه کان غفارا یرسل السماء علیکم
مدرارا و یمددکم باموال و بنین و یجعل لکم جنات و یجعل لکم انهارا). فرحم الله امرا استقبل توبته و استقال خطیئته و بادر منیته!
و خداوند سبحان توبه را سبب فراوانی روزي و رحمت بر مخلوقات خود قرار داده فرموده است: (با آنان گفتم (حضرت نوح (ع))):
طلب بخشایش کنید، از پروردگارتان،زیرا او بسیار بخشاینده است. آسمان را براي شما پر باران نماید (روزي شما را فراوان میسازد)
و به وسیله ي اموال و فرزندان شما را یاري کند. و براي شما باغها و چشمه سارها قرار دهد). (سوره ي نوح، آیات 10 تا 12 ) پس
خدا رحمت کند کسی را که روي به توبه آورد و طلب عفو از گناهان خود نماید (و با احساس و انجام تکالیف و ایفاي حقوق
مقرره) آماده ي پیشواز از مرگ باشد.
همانگونه که گناهانی که موجب بروز بیماريها و ناگواريها می شود، معلول خشم و پرخاش شخصی خداوند به بشر نیست،
همچنان، فراوانی روزي و رحمت بر خلق، در صورت توبه، ناشی از آن نیست که توبه و استغفار براي خدا نفعی می رساند.
یعنی چنان نیست که خداوند از گناهان مردم دچار نقص و ضرر و مشقت میشود و براي انتقامجویی شخصی، عوارض ناگوار
گناهان را براي مردم میچشاند و در صورت توبه و استغفار، به خداوند منفعت شخصی میرسد و خوشش میآید و روزي مردم را
فراوان و آنان را مورد رحمت خود قرار میدهد.

اللهم انشر علینا غیثک و برکتک و رزقک و رحمتک و اسقنا سقیا ناقعه مروریه (مریه) معشبه، تنبت بها ما قد فات و تحیی بها ما قد
انک علی ما تشاء » ، مات، نافعه (ناقعه) الحیا، کثیره المجتنی، تروي بها القیعان و تسیل البطنان و تستورق الاشجار و ترخص الاشعارقدیر
خداوندا، باران و برکتت و رزوي و رحمتت را بر ما بگستران و ما را با آب شیرین و گوارا و سیراب کننده و رویاننده سیراب فرما،
که آن روییدنیها را که از دست ما رفته است، بار دیگر زنده کند. و آن چه را که مرده است احیاء نماید. آب گوارایی که سودمند
باشد و داراي محصولی فراوان، دشتهاي هموار را با آن سیراب فرمایی و در درهها و پستیهاي زمین سیل جاري کنی و درختان را
پر برگ و قیمتها را ارزان فرمایی. قطعا تو بر همه چیز توانایی.
ساده لوحانی پیدا میشوند و میگویند قوانین طبیعت که در قلمرو کیهان بزرگ حکمفرماست، چنان مستحکم و پابرجاست که هیچ
عاملی نمیتواند آنها را متزلزل کند. زیرا تزلزل قانون در عرصه ي هستی، به یک معنی، مساوي است با نیست شدن هست، یا هست

شدن نیست و این خود تناقضی است آشکار. این مطلب گاهی با این تعبیر ادا شده است که عالم هستی با نظمی کامل در جریان
است و این نظم با هیچ عاملی قابل مختل شدن نیست.
پاسخ این اعتراض این است که نظم و قانون و نظام و تشکل و مانند این روابط، تنها با نظر به متن خود دستگاه هستی است. به
عبارت دیگر، جهان هستی براي ما که در متن آن زندگی میکنیم، نمایش نظام (سیستم) بسته دارد، نه این که در عالم واقع و

نفس الامر چنین باشد. یک توپ براي مورچه اي که در میان آن در حرکت است، داراي نظام بسته است. ولی با نظر به انسانهایی
که میتواند با دست یا پا یا دیگر وسایل، آن توپ را به اوضاع و حرکات و موقعیتهاي گوناگون درآورند، داراي نظام باز است.
معجزات به وسیله ي انبیاء علیهم السلام و همچنین کرامات و استجابت دعاها از خارج از متن خود طبیعت (که نمایش بسته دارد)
وارد این عرصه میشود.

نهج البلاغه/علامه جعفری/ص1075