تا انسان «نعمت» را نشناسد، به حالتِ «شکر» نمی رسد.
راه شاکر شدن، شناخت نعمت و صاحب اصلی نعمت است.

باید «داشته»ها را با «نداشته»ها سنجید و برخورداریها را با نداشته ها مقایسه کرد و به نعمتها آگاه شد و آنها را سپاس گفت. این، اخلاق و تربیت قرآنی و نبوی است.

در سراسر قرآن، توجه دادن به نعمتها مشهود است.
قرآن کریم تصریح دارد که شما قدرت شمارش نعمتهای الهی را ندارید:

وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لا تُحْصُوها إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحيمٌ .نحل/18
و اگر نعمت‏هاى خدا را بشماريد، شمار و حساب نتوانيد كرد (چه رسد به شكر همه) به يقين خداوند بسيار آمرزنده و مهربان است‏

یکی از کلیدهای گشایش «باب شکر» توجه به برتریها و برخورداریهاست.

يا بَني‏ إِسْرائيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتي‏ أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَ أَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعالَمين‏ .بقره/47ً...

واذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ ما أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنَ الْكِتابِ وَ الْحِكْمَةِ يَعِظُكُمْ بِهِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْ‏ءٍ عَليم‏ .بقره/ 231

وَ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْداءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوانا.آل عمران/103

و نعمت خدا را درباره خود به ياد آريد آن گاه كه با هم دشمن بوديد پس ميان دل‏هاى شما الفت افكند، پس به نعمت او برادر يكديگر شديد.

وَ اذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَريعُ الْحِساب‏ .مائده/4

وَ اذْكُرُوا إِذْ كُنْتُمْ قَليلاً فَكَثَّرَكُم‏ .اعراف/86

وَ اذْكُرُوا إِذْ أَنْتُمْ قَليلٌ مُسْتَضْعَفُونَ فِي الْأَرْضِ تَخافُونَ أَنْ يَتَخَطَّفَكُمُ النَّاسُ فَآواكُمْ وَ أَيَّدَكُمْ بِنَصْرِهِ وَ رَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُون‏.انفال/  26

و به ياد آوريد هنگامى را كه شما در اين زمين گروه اندكى بوديد ناتوان به شمار آمده، كه مى‏هراسيديد مردم (مشرك) شما را بربايند، تا اينكه (خداوند) به شما جا داد و با ياورى خويش از شما پشتيبانى كرد و از چيزهاى پاكيزه روزيتان داد باشد كه سپاس گزاريد.

يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْراً كَثيرا.احزاب/41

يا أَيُّهَا النَّاسُ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ هَلْ مِنْ خالِقٍ غَيْرُ اللَّهِ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَكُون‏. فاطر/ اى مردم! نعمت خداوند را بر خويش به ياد آوريد آيا آفريننده‏اى جز خداوند هست كه از آسمان و زمين به شما روزى دهد؟ هيچ خدايى جز او نيست پس چگونه (از حق) باز گردانده مى‏شويد.

اما قانون الهی و سنتی که در قرآن به آن تصریح شده، این است که:

وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزيدَنَّكُمْ وَ لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابي‏ لَشَديدٌ.ابراهيم/7

و (ياد كن) آنگاه را كه پروردگارتان اعلام داشت: اگر سپاسگزار باشيد به يقين بر (نعمت) شما مى‏افزايم و اگر ناسپاسى كنيد بى‏گمان عذاب من سخت است.

برای شکرانه نعمت هم باید از او توفیق خواست،
که بی مدد او، از عهده شکر کوچک ترین نعمتش هم بر نخواهیم آمد.

نمونه های اخلاق قرآنی فراوان است. آنچه گفته آمد، تنها نمونه ای از بسیار است.

باشد که به خُلق قرآنی آراسته شویم و کتاب خدا را الگوی رفتار خویش سازیم.