از نظر روانشناسی یکی از مسائل دوران نوجوانی «تربیت‌پذیری» است.
گرچه تربیت کودک، حد و مرز خاصی ندارد، و نمی‌توان سن و سالی را از تربیت و آموزش استثناء کرد.
اما این حقیقت نیز به اثبات رسید که در سن و سال نوجوانی زمینه‌های مناسبتری برای «تربیت‌پذیری» وجود دارد، و نوجوانان بیشتر از کودکان، تربیت‌پذیر می‌باشند.

ره‌آورد تربیت

 قال علی علیه‌السلام:

«و الاداب حلل مجدده»
(ادب و تربیت، پوششهای زینتی انسان است)(حکمت 5 نهج‌البلاغه المعجم‌المفهرس)

زیرا وقتی نوجوان تربیت شد، و با ارزشها آشنا گردید، از سرمایه‌ای بس والا و پایان‌ناپذیری برخوردار است که با هیچ قیمتی به دست نخواهد آمد.

شتاب در تربیت نوجوان

امام پس از طرح ارزش تربیت، رهنمود می‌دهد که در تربیت نوجوان باید شتاب کرد،

نباید نوجوان را به حال خود گذاشت، که انواع انحرافات بر سر راه آنان کمین کرده‌اند.

حال که نوجوان در سن و سال نوجوانی از «روح تربیت‌پذیری» برخوردار است

و آمادگی لازم را دارد باید به تربیت و آموزش او شتاب کرد، و از حداکثر تلاش و کوشش دریغ نورزید که فرمود:

قال علی علیه‌السلام:

«لامیراث کالادب و لاظهیر کالمشاوره»

(هیچ میراثی چون ادب، و هیچ پشتیبانی چون مشورت کردن نیست).نامه‌ی 54 نهج‌البلاغه المعجم‌المفهرس.

فَاعِلُ‏ الْخَيْرِ خَيْرٌ مِنْهُ‏ وَ فَاعِلُ الشَّرِّ شَرٌّ مِنْهُ‏.

امام علی علیه السلام فرمود:آدم نیکوکار از خودِ کار ،بهتر وعامل شر ازخودِ شر ،بدتر است.

مشاهده شده در نهج البلاغه /محمد تقی جعفری /ص1044

الْيَقِينُ‏ مِنْهَا عَلَى‏ أَرْبَعِ‏ شُعَبٍ‏ عَلَى تَبْصِرَةِ الْفِطْنَةِ وَ تَأَوُّلِ الْحِكْمَةِ وَ مَوْعِظَةِ الْعِبْرَةِ وَ سُنَّةِ الْأَوَّلِينَ

امام علی علیه السلام فرمود:

یقین از این پایه ها بر چهار شعبه است :

هشیاری بینا وشناخت وتحقیق درحکمت وپند از عبرت ها وسنت های گذشتگان.

مشاهده شده در نهج البلاغه /محمد تقی جعفری /ص1042

سُئِلَ عَنِ الْإِيمَانِ

فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ الْإِيمَانَ‏ عَلَى‏ أَرْبَعِ‏ دَعَائِمَ‏

عَلَى الصَّبْرِ وَ الْيَقِينِ وَ الْعَدْلِ وَ الْجِهَادِ

درباره ایمان از آن حضرت سوال شد ،

آن حضرت در پاسخ فرمود:

ایمان بر چهار پایه مستحکم است :

صبر، یقین ،عدل وجهاد

مشاهده شده در نهج البلاغه /محمد تقی جعفری /ص1040

قُرِنَتِ‏ الْهَيْبَةُ بِالْخَيْبَةِ

وَ الْحَيَاءُ بِالْحِرْمَانِ وَ

الْفُرْصَةُ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ

فَانْتَهِزُوا فُرَصَ الْخَيْرِ.

ترس وهراس ،همراه نومیدی است

وشرمندگی با محرومیت ،

وفرصت ها مانند ابر در گذر است

وفرصت های خیر را غنیمت بشمارید.

مشاهده شده در نهج البلاغه /ترجمه محمم تقی جعفری /ص1038

يَا ابْنَ آدَمَ إِذَا رَأَيْتَ‏ رَبَّكَ‏ سُبْحَانَهُ يُتَابِعُ عَلَيْكَ نِعَمَهُ وَ أَنْتَ تَعْصِيهِ فَاحْذَرْهُ‏.

ای فرزند آدم ،وقتی که دیدی خداوند سبحان نعمت هایش را پیاپی برتو سرازیر می کند وتو اورا نافرمانی می کنی ،پس بر حذر باش.

مشاهده شده در نهج البلاغه /ترجمه محمم تقی جعفری /ص1040

مَنْ‏ ضَيَّعَهُ‏ الْأَقْرَبُ‏ أُتِيحَ لَهُ الْأَبْعَدُ.

هرکس که نزدیکانش اورا ضایع کنند،دوستی والفت بادیگران را به دست آورد.

مشاهده شده در نهج البلاغه /ترجمه محمم تقی جعفری /ص1036

إذَا قَدَرتَ عَلَی عَدُوِکَ

فَا جعَلِ العَفوَ عَنهُ شُکراً لِلقُدرَةِ عَلَیهِ

هنگامی که بر دشمنت پیروز شدی ،

عفو وبخشش را شکر غلبه بر او قرار بده.

مشاهده شده در نهج البلاغه /ترجمه محمد تقی جعفری /ص1036