رفتار زوجين نسبت به يكديگر به ظرفيت وجودي و شخصيت آن دو بستگي دارد. هر قدر شأن و شخصيت زوجين بيشتر باشد و از جايگاه بالاتري برخوردار باشند، بر مسئوليت پذيري همسران نسبت به يكديگر افزوده مي‌شود. با نگريستن به جايگاه علي(عليه‌السلام) و زهرا(سلام‌الله‌عليها) حساسيت‌ها و مسئوليت‌هاي همسرداري اين دو بزرگوار را درخواهيم يافت. عروس، دختر رسول خدا(سلام‌الله‌عليها) و عزيزترين مردم نزد او است. فاطمه‌(سلام الله عليها)، ام ابيها، برترين زنان دو جهان و مصداق بارز كوثر است. داماد نيز علي(عليه ‌السلام) است؛ نخستين مسلمان پس از رسول خدا، وصي پيامبر(صلي الله عليه و آله) و انسان كاملي كه در كعبه به دنيا آمده و همه زندگي اش را وقف اسلام كرده است. بنابراين، هر دو با شناخت كامل از يكديگر، بهترين الگوي همسرداري در اسلام و جهان هستند. بر اساس آموزه‌هاي اسلامي، همسرداري براي زن و مرد اهميت دارد؛ زيرا: جهاد زن، خوب شوهرداري است.( وسائل الشيعه: ج 14، ص 116) هم چنين پيامبر(صلي الله عليه و آله) فرموده است: بهترين شما كسي است كه براي خانواده‌اش، بهترين باشد و من بهترين شما هستم براي خانواده‌ام.) همان: ص 122).در آن روزهاي پرآشوب پا گرفتن اسلام كه هر از چند گاهي، شعله‌هاي جنگ برافروخته مي‌شد، علي(عليه‌السلام) هم چون شير از حريم رسالت و اسلام پاسداري مي‌كرد. در بازگشت به خانه نيز تنها نوازش‌ها و دل‌گرمي‌هاي همسر مهربان و دلسوزش بود كه خستگي را از بدن خسته و مجروح او بيرون مي‌ساخت. تنها مايه‌ي اميد او در اين شرايط، زهرا(سلام‌الله‌عليها) بود تا بر زخم‌هاي جسمي و روحي علي(عليه‌السلام) مرهمي بنهد. او هم چنان كه لباس‌هاي خونين علي(عليه‌السلام) را مي‌شست، گرد و غبار خستگي را از چهره‌ي شوهرش مي‌زدود. به همين دليل، علي(عليه‌السلام) مي‌فرمود: چون به خانه مي‌آمدم و به زهرا مي‌نگريستم، همه‌ي غم و غصه‌هايم زدوده مي‌شد.(بانوي نمونه اسلام: ص 103)، و به راستي چنين بود؛ زيرا همه پيروزي‌هاي علي(عليه‌السلام) مرهون آرامشي بود كه نگاه مهربان و نگران زهرا در جان علي(عليه‌السلام) مي‌ريخت. زهرا(سلام‌الله‌عليها) مانند پروانه‌اي پيرامون علي(عليه‌السلام) مي‌گرديد تا بتواند او را براي تلاش يا جهاد ديگري آماده سازد؛ چون وجود اسلام با وجود علي(عليه‌السلام) و شمشير و كلام علي(عليه‌السلام) در هم آميخته بود. زهرا(سلام‌الله‌عليها) از مقام عصمت برخوردار بود و دارنده‌ي چنين مقامي هيچ گاه در فكر اين نبود كه شوهر خويش را برنجاند يا نافرماني كند. در واقع، هرگونه اخلاق ناپسند از فاطمه(سلام‌الله‌عليها) به دور و همه اخلاق حسنه و نيك در وجود او، جمع بود. از ديگر سو، علي(عليه‌السلام) نيز مردي متفاوت از ديگر مردان بود. هيچ گاه رنج‌هاي همسر باوفايش را ناديده نمي‌گرفت و با مهرباني وصف ناپذيري در راه آسايش اسلام و خانواده‌اش مي‌كوشيد. با چهره‌اي شاداب و خندان ـ كه در وراي آن، زخم شمشير و تير و نيزه بود ـ به همسرش دلگرمي مي‌داد و قلب و جسم خسته زهرا(سلام‌الله‌عليها) را با گفتار و كردار شيرين خود تسلي مي‌بخشيد. از هيچ كاري براي آسايش و رهايي همسرش از مشكلات، دريغ نمي‌كرد تا جايي كه حتي كار در نخلستان يهودي را براي رضايت فاطمه (سلام‌الله‌عليها) مي‌پسنديد.

روزي رسول خدا(صلي الله عليه و آله) به منزل علي(عليه‌السلام) شرفياب شد.حسن و حسين(عليهماالسلام) را در خانه نيافت. چون از احوال آنان پرسيد، دخترش فرمود: امروز در خانه ما چيزي براي خوردن نبود. علي(عليه‌السلام) آنان را با خود برد تا گريه نكنند و از من غذا نخواهند. رسول خدا(صلي الله عليه و آله) در جست و جوي داماد خويش بيرون رفت او را در نخلستان يهودي در حال آبكشي يافت. ديدحسن(عليه‌السلام) و حسين(عليه ‌السلام) نيز سرگرم بازي هستند و مقداري خرما در برابرشان قرار دارد. پيامبر(صلي الله عليه و آله) به علي(عليه‌السلام) فرمود: پيش از اين كه هوا گرم شود، حسن و حسين را به خانه بر نمي‌گرداني؟ علي(عليه‌السلام) فرمود: وقتي از خانه بيرون آمدم، غذايي در خانه نداشتيم، صبر كنيد تا قدري خرما براي فاطمه تهيه كنم. من با اين يهودي قرار گذاشته‌ام كه در برابر هر سطل آب، يك دانه خرما بگيرم. پس از مدتي، علي(عليه‌السلام) با مقداري خرما به خانه برگشت.( ذخائر العقبي: ج 1، ص 49)علي(عليه‌السلام) با اين كارها رنج‌هاي همسرش را جبران مي‌كرد، فاطمه(سلام‌الله‌عليها) در حساس‌ترين صحنه‌ها نيز شوهر خويش را تنها نگذاشت و دوشادوش او براي اعتلاي اسلام تلاش كرد. يكي از اين صحنه‌ها، جنگ و جهاد بود. نخستين حضور زهرا(سلام‌الله‌عليها) در جهاد پس از ازدواج، شركت در غزوه‌ي احد بود، درگير و دار غزوه احد و در حالي كه دشمن به سبب سهل انگاري پاسداران تنگه احد به مسلمانان هجوم آورده بودند، دندان و لب مبارك رسول خدا(صلي الله عليه و آله) مجروح شد. در جنگ احد، 14 زن از جمله فاطمه(سلام‌الله‌عليها) دختر رسول خدا(صلي الله عليه و آله) حضور داشتند كه آب و غذا مي‌بردند، زخم‌ها را مداوا مي‌كردند و به مجروحان آب مي‌دادند. فاطمه(سلام‌الله‌عليها) از گروه زن‌ها خارج شد و چهره پدر را خونين ديد. زخم پيامبر(صلي الله عليه و آله) را شست و شو مي‌داد و علي(عليه‌السلام) با سپر آب مي‌ريخت. هنگامي كه فاطمه(سلام‌الله‌عليها) ديد خون بند نمي‌آيد، قطعه حصيري برداشت و سوزانيد و آن را بر زخم گذاشت تا از خون ريزي پيش‌گيري كند. (مغازي: ج 1، ص 250( ،پس مي‌توان نتيجه گرفت كه هر كدام از اين همسران مهربان در نهايت صبر و متانت، افزون بر انجام كارهاي خود، كمك و مددكار يكديگر بودند. آنان الگوي جاودانه‌اي براي همسرداري گشتند كه تا امروز، هيچ نظيري براي آن نمي‌توان جست.