نقش اخلاق در زندگی و تمدّن انسانها
نقش اخلاق در زندگی و تمدّن انسانها
بعضی از ناآگاهان، مسائل اخلاقی را، به عنوان یک امر خصوصی در زندگی شخصی می نگرند، و یا آنها را مسائل مقدّس
روحانی و معنوي می دانند که تنها در زندگی سراي دیگر اثر دارد، در حالی که این یک اشتباه بزرگ است؛ اکثر مسائل
اخلاقی بلکه همه آنها، آثاري در زندگی اجتماعی بشر دارد، اعم از مادّي و معنوي، و جامعه انسانیّت منهاي اخلاق به باغ
وحشی تبدیل خواهد شد که تنها قفسها می تواند جلو فعّالیّتهاي تخریبی این حیوانات انسان نما را بگیرد، نیروها به هدر خواهد
رفت، استعدادها سرکوب خواهد شد، امنیّت و آزادي بازیچه دست هوسبازان می گردد و زندگی انسانی مفهوم واقعی خود را
از دست می دهد.
اگر درست در تاریخ گذشته بیندیشیم، اقوام زیادي را پیدا می کنیم که هر کدام بر اثر پاره اي از انحرافات اخلاقی، شکست
خورده یا بکلّی نابود شدند.
چه بسیار زمامدارانی که بر اثر نقاط ضعف اخلاقی، قوم و ملّت خود را در کام مصائب دردناکی فرو بردند، و چه بسیار
فرماندهان فاسدي که جان سربازان خود را به خطر افکنده و بر اثر خودکامگی آنها را به خاك و خون کشیدند.
درست است که زندگی فردي نیز بدون اخلاق، لطافت و شکوفایی و زیبایی ندارد؛ درست است که خانواده ها بدون اخلاق
سامان نمی پذیرند؛ ولی از آنها مهمتر، زندگی اجتماعی بشر است که با حذف مسائل اخلاقی به سرنوشت دردناکی گرفتار می شود که
بدتر از آن تصوّر نمی شود.
ممکن است گفته شود، سعادت و خوشبختی و تکامل جوامع بشري را می توان در پرتو عمل به قوانین و احکام صحیح به
دست آورد، بی آن که مبانی اخلاقی در افراد وجود داشته باشد.
در پاسخ می گوییم عمل به مقرّرات و قوانین نیز بدون پشتوانه اخلاق ممکن نیست؛ تا از درون انسانها انگیزه هایی براي
اجراي مقرّرات و قوانین وجود نداشته باشد، تلاشهاي برونی به جایی نمی رسد.
زور و فشار، بدترین ضمانت اجرایی قوانین و مقرّرات است که جز در موارد ضروري نباید از آن استفاده کرد و در مقابل آن،
ایمان و اخلاق، بهترین ضامن اجرایی قوانین و مقرّرات محسوب می شودبا این اشاره به قرآن مجید باز می گردیم و نمونه ای از آیات قرآن را که ناظر به این مسأله مهم است مورد توجّه قرار میدهیم:
فَبِما رَحْمَهٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ کُنْتَ فَظّاً غَلیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوُا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشاوِرْهُمْ فِی الْامْرِ فَاذا
( عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ انَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلیْنَ (سوره آل عمران، آیه159)
به (برکت) رحمت الهی، در برابر آنان [/ مردم نرم (و مهربان) شدي! و اگر تندخو و سنگدل بودي، از اطراف تو، پراکنده می شدند، پس آنها را ببخش و براي آنها آمرزش بطلب! و در کارها با آنان مشورت کن! امّا هنگامی کهتصمیم گرفتی (قاطع باش و) بر خدا توکّل کن زیرا خداوند متوکّلان را دوست دارد!
مشاهده شده در کتاب اخلاق در قرآن ،آیت الله ناصر مکارم شیرازی،جلد1،ص45