- بى‌توقعى از دیگران
سوره دهر درباره حضرت على و فاطمه‌علیهما السلام و فرزندان آنان نازل شد كه پس از سه روز ایثار افطارى خود به مسكین و یتیم و اسیر بدون هیچ توقع و چشمداشت تشكّرى خالصانه گفتند: «إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنكُمْ جَزَآءً وَلَا شُكُوراً»(61) ما شما را بخاطر خدا طعام مى‌دهیم و از شما هیچ پاداش و سپاسى نمى‌خواهیم.
2- توجّه به تكلیف نه عنوان
نشانه دیگر اخلاص آنست كه انسان در عمل دنبال كارى برود كه تكلیف است هر چند پول و عنوان و شهرت در آن نباشد و رفاه و اعتبار اجتماعى نیاورد. مثل خدمت در مناطق محروم یا روستاها و محیطهاى كوچك و دور دست و بد آب و هوا یا پرداختن به كارهاى لازمى كه نمود ندارد ولى وظیفه است.
3- پشیمان نشدن از كار
كسى كه براى خدا كار مى‌كند و از دیگران انتظارى ندارد هرگز از كارش پشیمان نمى‌شود زیرا چون براى خداوند كار كرده اجر خود را برده است چه نتیجه دنیایى و مطلوب بدهد یا نه.
4- استقبال یا بى‌اعتنایى مردم
اگر كسى از استقبال مردم شاد شود و از بى اعتنایى شان دلسرد گردد نشان ضعف اخلاص است. امیرالمؤمنین علیه السلام مى‌فرماید: ریاكار سه نشانه دارد: وقتى تنهاست با كسالت و بى حالى است وقتى با مردم است نشاط )در عبادت و عمل( پیدا مى‌كند اگر تعریفش كنند كار بیشترى مى‌كند و اگر بدگویى كنند كم كارى مى‌كند.(62)
5 - یكى بودن ظاهر و باطن
على علیه السلام فرمود: آنكه ظاهر وباطنش یكسان وگفته وعملش هماهنگ باشد امانت الهى را ادا كرده و عبادت را خالص انجام داده است.(63)
6 - نداشتن تعصّب گروهى
انسان با اخلاص در انحصار باند و تشكیلات خاصّ نیست و تعصّب گروهى نمى‌ورزد و اگر گروهى را باطل تشخیص داد از آنان كناره مى‌گیرد. البته اگر حزب یا گروه و تشكیلاتى حق بود باید از آن حمایت كرد. یعنى نباید باطل خود را حق دید و حق دیگران را باطل پنداشت.
61) انسان آیه 9.
62) محجةالبیضاء ج 6 ص 144.
63) نهج البلاغه نامه 26.
