مفهوم بسیج از دیدگاه امام خمینی(رحمة الله علیه)
«بسیج شجره‌ی طیبه و درخت تناور و پر ثمری است که شکوفه‌های آن بوی بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق می‌دهد.» «بسیج میقات پابرهنگان و معراج اندیشه‌ی پاک اسلامی است.»«بسیج الگویی برای تمامی مستضعفین جهان وملتهای مسلمان عالم است.» «بسیج ،مدرسه‌ی عشق و مکتب شاهدان و شهیدان گمنامی است که پیروانش بر گلدسته های رفیع آن، اذان شهادت و رشادت سر داده‌اند.» 2/9/1367
مفهوم بسیج در بیانات امام خامنه‌ای (حفظه الله تعالی)
ایشان مفهوم بسیج را مجموعه‌ی انسان هایی که نیروی خودشان را به میدان می‌آورند تا در جهاد عمومی کشور و ملتشان در جهت رسیدن به قله‌ها فعال باشند و با آن‌ها همکاری کنند و در کارشان سهیم باشند معرفی کرده، و شاخصه های بسیج را استقلال‌طلبی و شرکت در جهاد عمومی و شهیدان روز و حافظان استقلال و افتخارات و تضمین‌کننده آینده و امنیت کشور دانسته‌اند.
بسیج، یکی ازنیروهای مسلح نیست. بسیج، متن ملتی است که در مراکز نظامی، صنعتی، اجتماعی، دینی و آموزشی حضور دارد. این طور نیست که ما ارتش و سپاه داریم و یک نیروی مسلح دیگر هم به نام بسیج داریم. خیر، بسیج متن ملتی است که در سایه‌ی آموزش، سلاح به دست گرفته و در وقت نیاز کشور، همراه نیروهای مسلح، بیشترین و سنگین‌ترین بار را به دوش می گیرد، چنان که در جنگ دیده شد. البته، سازماندهی، نظم، ترتیب و ادب برخورد اسلامی، اساس قضیه است. 5/7/6813
بسیج یعنی امادگی: بسیج یعنی احساس تکلیف درهمه‌ی لحظات. بسیج یعنی حضور درهمه‌ی میدان‌هایی که ازانسان در آن‌ها کاری می‌طلبند. بین زن ومرد هم تفاوتی نیست. 14/7/7313
بسیج یعنی متن ملت و همه احاد مومن و یک حقیقت گسترده درتمام زوایای جامعه. 8/9/7413
درحقیقت بسیج یک حرکت فرهنگی است. 8/9/7413
بسیج متن مردم است. 19/9/7413
معنای بسیج، این است که افرادی از جامعه آماده باشند و همت بگمارند و دامن بزنند برای این که کشور و ملتشان را به آن شخصیت و عزت و اعتلای لازم برسانند. 6/8/1375
بسیج یعنی مجموعه‌ای از پاک‌ترین، فداکارترین و آماده‌بکارترین جوانان کشور در راه اهداف عالی این ملت. 5/9/1376
بسیج در حقیقت، مظهر یک وحدت مقدس میان افراد ملت است. 5/9/1376
بسیج لزوما یک سازمان نظانی نیست، بسیج یعنی مردم. 2/9/1377
بسیج، یعنی نیروی کارآمد کشور برای همه ی میدان‌ها. 2/9/1377
بسیج، عبارت است از مجموعه‌ی عظیمی از انسان‌ها که در میدان خط، در میدان مجاهدت، در میدان تلاش -هرگونه تلاشی، آنجایی که به گذشت، و اغماض از استراحت و آسایش، به اخلاص در اقدام به عمل احتیاج دارد، پیش قدم است. 29/7/1379
بسیج یعنی به کارانداختن، جهت، سمت و سو دادن به همه‌ی نیروهای زنده و شاداب و بانشاط کشور در جهت اهداف والای جمهوری اسلامی. 8/9/1383
بسیج نماد حضور ملی، مقاومت ملی و آگاهی یک ملت است. آن هم آگاهی همراه با تحرک، معنویت و اخلاص. 2/6/1384
بسیج در واقع عبارت است ازهمه ی ملت. 2/6/84
من بسیج را به آن مجموعه که به شکل یک نمونه همه‌ی این کارها را در جمع خودش انجام می‌دهد معنا وترجمه می‌کنم. امتیاز بسیج بر دیگر مجموعه ها در اینجاست. 2/6/1384
بسیج یک فرهنگ است، بسیج یک ذهنیت برجسته و والا در جامعه‌ی ماست. 7/9/1384
روحیه بسیجی یک روحیه‌ای است که اگر در هر نقطه‌ای ودر هر قشری به وجود بیاید، در آنجا فعالیت و نشاط و حرکت و حیات را مضاعف و چند برابر می کند،این معنای بسیجی است.7/9/1389
بسیج یک تشکل دو یعدی است: یک دانشجویی با همان خصوصیات یک تشکل دانشجویی است. 31/2/1386
بسیج به معنای فرد یا مجموعه آماده‌ی برآوردن نیازهای انقلاب است، در هر زمان و از هر نوع.31/2/1386
بسیج عمومی یک ملت یعنی آمادگی و هوشیاری دائمی یک ملت. 9/8/1386
بسیج در واقع آن پوششی است،آن قالبی است که بهترین جوانان این کشور برای رسیدن به ارمان های بلند این ملت بزرگ، میتوانند در زیر این پوشش گرد هم بیابند وجمع بشوند. 5/9/1386
بسیج،یعنی کل نیروهای مؤمن و حزب اللهی کشور ما. 5/9/1369 (ص10)
بسیج مستضعفین که امام (ره) آن را بنیاد کرد، سر تا پا روح بود و جان بود.5/9/1386
بسیج یک موجود متدین و متشرع است. 5/9/1386
خصوصیت بسیج این است که متکی به آحاد مردم کشور است. 8/5/1372
بسیجی می تواند محور باشد و انسان‌هایی را به خود جذب کند و با سخن، اخلاق، رفتار، درس خواندن، کارکردن و احساس مسؤلیت و آگاهی سیاسی و اطلاعات دینی و معنوی خود مثل شمعی دل‌ها را روشن کند و دیگران را امیدوار به آینده و آماده‌ی به کار برای حضور در میدان‌ها قرار دهد. 21/8/1380
بسیج برای دفاع از کشور اسلامی و انقلاب اسلامی به وجود آمد. 2/9/1368