در دین اسلام همان گونه که کسب درآمد از هر راهی مجاز نیست، خرج کردن مال نیز در هر راهی درست نیست.
یکی از نیکوترین راه های مورد تأیید اسلام برای صرف مال، صدقه دادن آن در راه خداست. دادن مال در راه خدا را «تصدّق» و مال داده شده را «صدقه» می‌نامند.
صدقات دو دسته اند:« واجب و مستحب.»
صدقه واجب عبارت است از بخشی از اموال شخصی که با شرایطی خاص به افرادی مخصوص داده می شود، از جمله زکات، خمس و فطریه.

ولی صدقه مستحب اندازه خاصی ندارد و انسان می تواند هر مقدار از مالش را که بخواهد در راه خدا به فقرا و نیازمندان ببخشد.
البته بخشش اموال در حدی که برای خود شخص ایجاد تنگدستی کند، مذموم شمرده شده است.
در صدر اسلام پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلّم با کسانی که از دادن برخی صدقات واجب خودداری می‌کردند، می‌جنگید. بخش مهمی از در آمدهای مالی دولت اسلام با صدقات تأمین می گردد. خداوند در قرآن می فرماید:«هر کس صدقه دهد، علاوه بر اجر اخروی، چند برابر پاداشش را در همین دنیا پس می‌گیرد.»
لذا در روایات آمده است که «هرگاه احساس تنگدستی کردید، آن را با صدقه دادن که نوعی معامله با خداست، برطرف کنید.»

برخلاف تصور افراد ظاهربین، انفاق نه تنها موجب کم شدن اموال انسان نمی شود، بلکه برکت و یا افزایش اموال را نیز به دنبال دارد.
قرآن کریم می فرماید:
«مثل کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می کنند همانند دانه ای است که هفت خوشه برویاند که در هر خوشه صددانه باشد، خداوند برای هرکس که بخواهد آن را چند برابر می کند و خدا گشایشگر داناست.»

«یضاعفه» از ماده «ضعف» تنها به معنای دو برابر نیست، بلکه تا چندین برابر را نیز شامل می شود که در انفاق تا هفتصد برابر و بیشتر در قرآن آمده است.
باتوجه به اطلاق در آیه می توان استفاده کرد که زیاد شدن صدقات و برکت آن علاوه بر این که شامل اموال دنیا اعم از زیاد شدن رزق و روزی، اداء دین و… می باشد افزونی پاداش ها و ثواب های الهی در آخرت را نیز شامل می شود، چنان چه در روایات هر دو مورد بیان شده است.

پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم می فرماید:
به وسیله صدقه، رزق و روزی را برای خود نازل کنید

امام صادق علیه‌السلام فرموده است:
«صدقه دین را ادا می کند و برکت را برای انسان به دنبال دارد.»

امام علی علیه‌السلام می فرماید:
«هرگاه بی چیز شدید بوسیله صدقه با خدا تجارت کنید».

همچنین پیامبر اسلام فرموده است:
«خداوند صدقه شمارا افزایش داده و زیاد می کند همانطور که یکی از شما فرزند خود را رشد داده و پرورش می دهد، تا این که روز قیامت در حالی که به بزرگی کوه احد رسیده است او را ملاقات می کند.»

آن حضرت در جای دیگر می فرماید:
«صدقه بدهید، همانا صدقه مال را زیاد می کند، پس صدقه بدهید خداوند شما را مورد رحمت خویش قرار دهد.»

دوری بلا و مرگ بد

رفع بلا، دوری از مرگ سوء و …از اثرات انفاق می باشد که در روایات نیز به آن اشاره شده است:
امام باقر علیه‌السلام می فرماید:
«صدقه هفتاد بلا را از انسان دور می کند و نیز مرگ سوء را از انسان دور می نماید چرا که صاحب صدقه هرگز با مرگ سوء از دنیا نمی رود.»
و در جایی دیگر آمده است:
«با دست خود صدقه دادن، انسان را از مرگ سوء حفظ می کند و هفتاد نوع از انواع بلایا را از انسان دور می کند.»

طول عمر

همانطور که در تعالیم اسلامی آمده است، برخی عوامل بر مدت عمر انسان تأثیر می گذارد و کاهش یا افزایش طول عمر انسان را به همراه دارد «صدقه دادن» از عواملی است که طبق بیان صریح روایات، موجب افزایش طول عمر می شود:
پیامبر اکرمصلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم می فرماید:
«صدقه و صله رحم شهرها را آباد می کند و بر عمرها می افزاید.»

شفای مریض

از دیگر آثار مهم، صدقه و انفاق، شفای مریض است که نفش اساسی و مهمی دارد و اثر آن بارها به تجربه رسیده است، حدیثی که به این مسئله تصریح می کند از پیامبر اکرمصلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، امام صادقعلیه‌السلام، امام کاظمعلیه‌السلام و امیرمؤمنانعلیه‌السلام: نقل شده است:
«بیماران خود را به وسیله صدقه درمان کنید»
و در حدیث دیگری می خوانیم که مستحب است مریض با دست خود صدقه بدهد.

دورکننده فقر

از امام باقر علیه‌السلام نقل شده است:
«نیکی و صدقه فقر را دور می کند…»

آثار معنوی انفاق
از نظر قرآن کریم انفاق در راه خدا، تجارتی پرسود و معامله ای ارزشمند است که موجب جلب پاداش های عظیم و رسیدن به بهشت الهی شده، انسان را از هول و هراس قیامت ایمن نموده و موجب نجات از عذاب دردناک الهی می شود.


منابع:
المیزان، ج 2، ص 420 و ص ص 433.