سلام.خداوندبارهادرقرآن به دادن صدقه وزکات امرنموده،ولی تاجایی که من میدانم درقرآن چیزی درموردخمس نیامده.لطفاراهنمایی کنید

متن پاسخ: باسلام خدمت شما پرسشگر محترم اگر قرآن را خوب بررسی کنید آیاتی هم در مورد خمس وارد شده است، اما قبل از بیان آیات قرآن در مورد خمس لازم است توجه داشته باشید که به طور کلی احکام اسلامی از منابع مختلفی به دست می‏آید که یکی از آن منابع قرآن کریم است. در رابطه با استفاده احکام از قرآن لازم است نکات ذیل متوجه فرمایید: اوّلاً:تمام احکام اسلامی در قرآن نیامده است؛ مثلاً نماز آیات که از نمازهای واجب و مورد اتفاق مسلمانان اعم از شیعه و سنی است در قرآن از آن یاد نشده است و تنها در احادیث به حکم آن اشاره شده است اما با این حال هیچ کس نگفته است که چون راجع به نماز آیات در قرآن مطلبی گفته نشده پس واجب نیست. ثانیاً:برخی از احکام اسلامی به طور کلی در قرآن ذکر شده اما به جزئیات و فروعات آن‏ها هیچ اشاره‏ای نشده و فروعات و جزئیات آنها را احادیث بیان می‏کنند و ما طبق دستور احادیث عمل می‏کنیم. حال با توجه به این مقدمات می‏گوییم اگر در قرآن نسبت به نماز و زکات در آیات بسیاری تأکید شده این دلالت بر اهمیت آنها دارد و اگر در مورد خمس تنها در یک جای قرآن سخن گفته ‏شده، این را نمی‏توان دلیل بر بی ‏ارزش بودن آن گرفت و یا این که بگوییم واجب نیست به آن عمل کنیم، زیرا گفته شد که قرآن فقط یکی از منابع احکام اسلامی است و حتی اگر حکمی فقط در احادیث آمد و در قرآن از آن ذکری نشد باید به آن عمل کرد. ضمن اینکه اگر به قرآن مراجعه نمایید، متوجه می شوید که خلاف این امر ثابت است و آیاتی از قرآن در مورد خمس وارد شده است به عنوان نمونه می توان به آیه زیر اشاره نمورد: آیه 41 سوره انفال درباره خمس است كه مى فرماید: «واعلَموا اَنَّما غَنِمتُم مِن شَىء فَاَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ ولِلرَّسولِ ولِذِى القُربى… ; بدانید هرگونه غنیمتى به دست آورید، یك پنجم (خمس) آن ویژه خدا و رسول و خویشان او و یتیمان و فقیران و در راه ماندگان است.» واژه «غنمتم» در آیه، از مادّه «غنیمت» است. «غنیمت» در زبان عربى به فایده اى گفته مى شود كه انسان به دست مى آورد و شامل درآمدهاى شخصى، سود تجارت و غنیمت هاى به دست آمده در جنگ مى گردد.[1] غیر از این آیه، آیات دیگرى نیز در قرآن وجود دارند كه براساس روایات اهل بیت(علیهم السلام) شامل خمس نیز مى گردند. در این جا به دو نمونه از این گروه از آیات نیز اشاره مى كنیم: 1. «ولا تَحـضّونَ عَلى طَعامِ المِسكین ;(فجر،18) و یكدیگر را بر اطعام مستمندان تشویق نمى كنید.» از اهل بیت(علیهم السلام) روایتى درباره این آیه آمده كه: «آنها كسانى اند كه حقّ آل محمد(صلى الله علیه وآله وسلم)را غصب كردند و اموال یتیم ها و فقرا و در راه ماندگان آن ها را خوردند.»[2 2. «ولَم نَكُ نُطعِمُ المِسكین ;(مدثر،44) و اطعام مستمند نمى كردیم.» این آیه نقل قول جهنمیان است كه از علت جهنمى شدن به بهشتى ها توضیح داده اند. در ذیل این آیه نیز حدیثى از ائمه اطهار(علیهم السلام) وجود دارد كه: «آن ها حقوق آل محمد(صلى الله علیه وآله وسلم)را از خمس نسبت به نزدیكان، یتیمان و مساكین و درراه ماندگان آل محمد(صلى الله علیه وآله وسلم)نمى دادند.»

[3] پی نوشت ها: [1]. ر.ك: آیات الاحكام، كاظم مدیر شانه چى، ص 78، سمت / فقه القرآن، محمد یزدى، ص 173، انتشارات اسماعیلیان. [2]. بحارالانوار، علامه مجلسى، ج 96، ص 185، دارالكتب الاسلامیة. [3]. همان. موفق و پیروز باشید.