مادر
امام سجاد(علیه السلام)ميفرمايد: «وَ أَمَّا حَقُّ أُمِّكَ فَأَنْ تَعْلَمَ أَنَّهَا حَمَلَتْكَ حَيْثُ لَا يَحْتَمِلُ أَحَدٌ أَحَداً وَ أَعْطَتْكَ مِنْ ثَمَرَةِ قَلْبِهَا مَا لَا يُعْطِي أَحَدٌ أَحَداً وَ وَقَتْكَ بِجَمِيعِ جَوَارِحِهَا وَ لَمْ تُبَالِ أَنْ تَجُوعَ وَ تُطْعِمَكَ وَ تَعْطَشَ وَ تَسْقِيَكَ وَ تَعْرَى وَ تَكْسُوَكَ وَ تَضْحَى وَ تُظِلَّكَ وَ تَهْجُرَ النَّوْمَ لِأَجْلِكَ وَ وَقَتْكَ الْحَرَّ وَ الْبَرْدَ لِتَكُونَ لَهَا فَإِنَّكَ لَا تُطِيقُ شُكْرَهَا إِلَّا بِعَوْنِ اللَّهِ وَ تَوْفِيقِه؛(1) من لا يحضره الفقيه، محمد بن علي ابن بابويه، نشر اسلامي، قم، چاپ دوم، 1413 ق، ج2، ص621.حق مادرت آن است كه بداني او تو را در رحم خود نگهداري و حمل كرد و به تو از شيره جانش غذا داد. تمام وجودش را براي حفظ و نگهداري تو به كار گرفت و باكي نداشت كه خودش گرسنه بماند و تو سير باشي. خودش تشنه باشد، تو آب بياشامي. خودش برهنه باشد و تو لباس پوشيده باشي. خودش در مقابل آفتاب باشد و تو زير سايه. او از خواب شيرين خود به خاطر تو چشم پوشيد و رنج بيخوابي را بر خود هموار ساخت. او تو را از گرماي تابستان و سرماي زمستان حفظ كرد و تمام اين رنجها را تحمل نمود كه تو را داشته باشد و تو از آن او باشي. بايد بداني كه تو قدرت و توانايي تشكر از مادرت را نداري، مگر آنكه خدا تو را ياري كند و بر اداي حق او توفيقت دهد.» امام سجاد(علیه السلام)خود نيز چنين بود و به حقوق مادر اهتمام تمام ميورزيد. هنگامي كه از آن حضرت پرسيدند: شما كه از نيكوكارترين مردماني، چرا با مادرت سر يك سفره نمينشيني؟ فرمود: از آن جهت كه ميترسم ندانسته دستم به لقمهاي پيشي گيرد كه مادرم آن را ميخواست و به همين مقدار بر خلاف خواهش دل او رفتار كرده باشم.[2]مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، محدث ميرزا حسين نوري، مؤسسه آل البيت(علیهم السلام)، بيروت، چاپ اول، 1408 ق، ج15، ص182. بديهي است كه مراد از مادر امام چهارم(علیه السلام)، دايهآن بزرگوار ميباشد كه به جهت شير دادن آن حضرت اين همه مراعات احترام آن بانوي بزرگوار را ميكرد؛ چراكه (طبق قول مشهور) مادر حضرت در هنگام تولد ايشان از دنيا رفت.