اثر و رعب توکل در قلب دشمنان مؤمنین
امام رضا (علیه السلام) ماجرایی را ذکر می فرمایند که در آن منصور دوانیقی قصد شهادت امام صادق (علیه السلام) را داشتند و این که ایشان با چه ابزاری از این فتنه نجات یافتند. ایشان فرمودند: «وقتی منصور قصد قتل آن حضرت را کرد، ایشان شر را در چهره آن ملعون دیده و هم چنان که به سمت او می رفت، به ذکر توکل خداوند متعال مشغول شدند که ناگهان فضای حاکم بر منصور (لعنت الله علیه) عوض شده و حالش منقلب شد و امام صادق (علیه السلام) از آن مهلکه نجات یافتند. توکل ایشان بدین صورت بود: «حَسْبِیَ الرَّبُّ مِنَ الْمَرْبُوبِینَ وَ حَسْبِیَ الْخَالِقُمِنَ الْمَخْلُوقِینَ وَ حَسْبِیَ الرَّازِقُ مِنَ الْمَرْزُوقِینَ وَ حَسْبِیَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ حَسْبِی مَنْ هُوَ حَسْبِی حَسْبِی مَنْ لَمْ یَزَلْ حَسْبِی حَسْبِیَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ »؛ پروردگار به جاى مردم براى من کافى است، خالق از مخلوقین براى من بس و کافى است، رازق از روزى خوران براى من کافى است، خداوند، پروردگار جهانیان براى من کافى است، کافى است براى من همان کس که کافى است، کافى است براى من همان کس که همیشه برایم کافى بوده است، اللَّه که الهی جز او نیست براى من کافى است، بر او توکل می کنم و اوست رب عرش عظیم.»[1]
چند نکته در این مناجات به چشم می آید. توکل به الله که مربی، خالق و رازق است، بسیار عظیم تر از تکیه بر تربیت شوندگان، مخلوقین و مرزوقین است. خداوندی که همه عابدان تمام وجود خود را با برنامه او هماهنگ می کنند. وقتی که انسان با تمام وجود خود را معطوف رب خود می کند، اثرات بسیار عجیبی بر امورات او خواهد گذاشت که با محاسبات دنیایی هم خوانی ندارد؛ پس می توان گفت توکل بر خدا یکی از صفات حمیده است.
____________________________________________________
1- ابن بابویه، محمدبن علی، عیون أخبار الرضا (علیهالسلام)، ج1، ص305