نکته حایز اهمیت اینجاست که در روزی که اسم قم در جزیره العرب ناشناخته و گم بود، صادق آل محمد صلی الله علیه و آله آینده آن را ترسیم فرمود؛ همان طور که تشریف فرمایی حضرت معصومه علیها السلام را به شهر قم، قبل از تولد او، بلکه قبل از تولد امام هفتم علیه السلام بیان فرمود(2).

اکنون حوزه علمیه قم از حوزه علمیه هزار ساله نجف، سبقت گرفته است و صدها مجتهد عالی مقام را در دامان خود پرورش داده است.

مقصود از قائم مقامی اهل قم، مراجع تقلیدند؛ زیرا امام زمان علیه السلام، آنان را جانشین خود قرار داده است(3).

نکته ظریف دیگری که در سخنان نورانی امام صادق علیه السلام به چشم می خورد، «حجّت بودن» مردم قم است که همسو با روایات «لولا الحجه لساخت الارض باهلها»(4) و نشان گر، جانشینی حقیقی و تام قم در زمینه ابلاغ دستورهایالهی است.

در روایت دیگری، صادق آل محمد صلی الله علیه و آله فرمود:

«ان الله… احتج ببلده قم علی سائر البلاد و بالمؤمنین من اهلها علی سائر اهل المشرق و المغرب من الجن و الانس… و سیأتی زمان تکون بلده قم و اهلها حجه علی الخلائق و ذلک فی زمن غیبه قائمنا الی ظهوره، و لو لا ذلک لساخِت الارض بأهلها؛(5) خداوند به سبب قم، بر همه شهرهای جهان و به سبب مؤمنان آنجا بر همه مردم شرق وغرب، از جن و انس، احتجاج می نماید… و زمانی فرا می رسد که قم و اهل آن بر همه آفریده ها، حجّت هستند و آن، در زمان غیبت قائم ماست تا موعد ظهور او و اگر قم نبود، زمین ساکنانش را در کام خود فرو می برد».

پی نوشتها:

1)بحار الانوار» ج 60، ص 213.23) تقبض فیها امره من ولدی و اسمها فاطمه بنت موسی…؛ «بحار الانوار» ج 60، ص 216؛ «النقض» ص 196؛ «مجالس المؤمنین» ج 1، ص 83.

2) امام زمان علیه السلام در توقیعی به محمد بن عثمان العمری می نویسد: «… و اما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الی رواه احادیثنا فانهم حجتی علیکم و انا حجه الله…». احتجاج، ج 2، ص 281.

3) غیبت» شیخ طوسی، ص 139؛ «اصول کافی» ج 1، ص 139؛ «بحار الانوار» ج 36، ص 259 و 238؛ «ینابیع الموده» ج 1، ص 74 و 75؛ «فرائد السمطین» ج 1، ص 46.

4) روزگار رهایی» ج 1، ص 359.