کودک تان مثل آب خوردن فحش می دهد، نمی دانید این حرفها را از کجا یاد گرفته است. سعی می کنید با او مدارا کنید اما گویا دایر لغات او در این زمینه هر روز بیشتر می شود…

شنیدن الفاظ رکیک و زشت از دهان بزرگترها شاید قابل تحمل تر باشد اما زمانی که فرشته های کوچک ناسزاگویی می کنند، به دنبال علت هستیم و می خواهیم هر چه سریعتر مسئله را حل کنیم.

سرایت از والدین به کودکان
اولین نکته در مورد ناسزاگویی این است که ممکن است این امر از والدین سرایت کرده باشد. زمانی که با دوستان در کنار هم نشسته ایم و کودکان در کنارمان هستند شاید یادمان برود باید مراقب حرف زدنمان باشیم. این امر در بین مردان بیش تر دیده می شود. کودک تقلید می کند، پس مواظب باشیم این ویروس را به کودکانمان انتقال ندهیم.

گاهی مقصریم
در مواردی پیش می آید، ناخواسته اسباب عصبانیت و خشم کودک را فراهم می آوریم. همین امر سبب می شود الفاظ زشت و قبیح به زبان بیاورد، بنابراین تا آنجا که امکان دارد باید کوشید زمینه‌های عصبانیت را از بین برد. پاسخ دادن به کودک در حالت عصبانیت، تنها به او می آموزد چگونه بدزبانی کند. هر چند دشوار است ولی وقتی با عصبانیت سر شما فریاد می کشد، شما متقابلاً این کار را انجام ندهید،

دوستان بد دهان
دلیل بد دهانی کودک را باید در محیط اطراف جستجو کرد و در برخورد با این موضوع عاقلانه رفتار کرد. گاهی علت بدزبانی، وجود دوستانی است که او در تعاملات روزانه اش با آنها صحبت می کند و اوقات خود را سپری می کند. به نوعی دیدن یک رفتار قبح آن را از بین می برد و کودک تصور می کند، رفتار دوستانش عادی است.

ذوق نکنید
شاید فرزند خردسال و شیرین زبان، کلمه زشتی را بر زبان بیاورد. در مواردی دیده می شود والدین برای تفریح خودشان،به دلیل طرز بیان کودک می خواهند که دوباره تکرار کند. لازم است از همان لحظه با آرامش از این کار جلوگیری شود. به بیان دیگر بد زبانی با کمی توجه تبدیل به عادت می شود.
بهتر است برای واژه‌های زشت یک معادل مودبانه و جایگزین بیابید و به رفتارهای نامناسب او نخندید

عکس العمل مناسب
رفتار مناسب شما در مقابل کودک، به او یاد می دهد که ناسزاگویی عمل زشتی است. ممکن است شما به اشتباه برای تصحیح رفتار کودک تان از جملات خوبی استفاده نکنید. با روشهای مختلف می توانید او را از این عمل بازدارید. یادتان باشد با آنها مقابله به مثل نکنید.

حرف زشت نزنید
داشتن یک بچه مودب دور از ذهن نیست. اگر می خواهید فرزندتان حرف زشت نزند در مقابل او از الفاظ بهتری استفاده کنید. بهتر است برای واژه‌های زشت یک معادل مودبانه و جایگزین بیابید و به رفتارهای نامناسب او نخندید.

نادیده گرفتن بدزبانی کودک
اگربه طور اتفاقی،‌ کودکتان واژه ناشایستی را به کار برد، سعی کنید به بد زبانی او، بی توجهی نشان دهید. وانمود کنید که آن را هرگز نشنیده اید، بنابراین هرگونه تأثیر آن را بر خودتان از بین برده و بازی او را به یک بازی یک نفره تبدیل کنید، چیزی که اصلاً برای کودکان جالب نیست.

ازخوش زبانی کودک تعریف کنید
بگذارید کودک بداند چه نوع گفتاری را می پسندید. هر بار که بدزبانی نمی کند به این امر اشاره کنید. برای مثال بگویید «خوشم می آید وقتی سوالی از تو می پرسم آرام جواب می دهی.» در عمل به او نشان دهید که کدام گفتار وی، بدزبانی شمرده می شود.

تنبیه نکنید
تنبیه را برای موارد مهم و رفتارهای زیان باری بگذارید که برای خود کودک و دیگران آزار دهنده و خطرناک است. بدزبانی هم، در بدترین حالت، آزاردهنده است ولی هیچ تجربه ای در دست نیست که نشان دهد با تنبیه کردن به دلیل بی احترامی، کودک، مودب و محترم می شود. مجازات، تنها ترس را می آموزد و نه احترام را.

لقب ندهید
گاه والدین، به راحتی همان القاب تمسخر آمیزی را که کودک به زبان می آورد به سرش فریاد می کشند، برای مثال : «کودن! نمی دانی که نباید به کسی لقب بد داد». این کار به کودک اجازه می دهد تا همان کلماتی را که شما استفاده می کنید، به کار ببرد. خشم خود را کنترل کرده و به او توضیح دهید که چه طور و چرا این قدر عصبانی شده اید.

اسامی بد و خوب را مشخص کنید
به طور دقیق برای کودک توضیح دهید که از چه نام هایی نباید استفاده کند. تنها در این صورت می توانید از او انتظار داشته باشید که لقب های «مجاز» و «غیر مجاز» را بشناسد.

وقتی مردی وارد یک زندگی مشترک می شود و تعهدات آن را می پذیرد، دیگر نمی تواند فقط به فکر خودش باشد، زیرا بعضی وقت ها مجبور است در باره نیازها و خواسته های همسر و خانواده خود فکر کند. حتی قبل از اینکه به خود بیندیشد. آنچه یک مرد باید در نظر داشته باشد این است که فقط حمایت اقتصادی خانواده و پرورش فرزندان وظیفه یک مرد نیست.

کارشناسان به مردانی که علاقه مند به یک زندگی مشترک خوب بوده و دوست دارند عنوان همسر و پدری خوب را به خود اختصاص دهند. توصیه کرده اند:
مهارت گوش دادن

شنونده خوبی باشید

وقتی همسرتان در کنار شما می نشیند و شروع به حرف زدن درباره مشکلاتش می کند، لازم نیست بلافاصله راه حلی را به او پیشنهاد کنید. او فقط می خواهد شما به او توجه داشته و او را همراهی کنید. با توجه کردن به حرف های او می توانید بذر صمیمیت را در قلب اش بکارید به یاد داشته باشید هنگام طرح مشکلات توسط همسرتان هرگز راه حل ارایه ندهید و چاره جویی نکنید. آن چه شما به او پیشنهاد می دهید هرگز چیزی نیست که او می خواهد او هرگز شما را به عنوان یک وکیل، داور یا پزشک انتخاب نکرده و منظورش این نیست که با شنیدن مشکلاتش به او راه حل نشان بدهید.
به همسرتان احترام بگذارید

یکی از ویژگی های شوهر خوب این است که همیشه به همسرش احترام بگذارد. کسی که این مورد را به اضافه خوب شنیدن رعایت کند، به طور قطع لحظات خوشی را در کنار همسرش خواهد گذراند.یکی از نشانه های احترام این است که مرد از انتقاد یا سرزنش کردن همسرش پرهیز کند. هرگز همسر خود را به خاطر انتخاب لباس، نوع آشپزی، نظافت خانه یا نوع برخورد با بچه ها سرزنش نکنید. شاید از نظر شما چنین کاری از روی صمیمیت با همسرش باشد، اما باور داشته باشید عیب جویی و انتقاد برای همسرتان آزادهنده و مخرب صیمیمت است. همسرتان نباید احساس کند شما همانند یک بچه با او رفتار می کنید و هر حرف یا حرکت او را تحقیر می کنید. این یکی از سموم خطرناک در زندگی مشترک است.
از قضاوت پرهیز کنید

همیشه قضاوت های تند و نابجا، هر نوع رابطه ای را خدشه دار می کند. هیچ کس زندگی با فردی بدبین را دوست ندارد و حاضر نیست حتی چند ساعتی او را تحمل کند، اگر شما عادت دارید از هر عمل و رفتار همسرتان برداشت سویی داشته باشید به طور قطع زندگی مشترک شما دوام زیادی نخواهد داشت.
با همسرتان گفت و گو کنید

زنان احتیاج به صحبت کردن دارند تا آرام شوند. بنابراین در هر روز زمانی را به گفت و گو با همسرتان اختصاص بدهید. درباره نیازها و خواسته های همدیگر حرف بزنید و به او بگویید چه احساسی نسبت به وی دارید. مراقب باشید او را به موقعیت تدافعی نکشانید.
موقع گفت و گو، به او بگویید که از ازدواج با او خوشحال هستید و تاکید کنید او بر زندگی تان تاثیرگذار بوده است. زندگی مشترک سالم و پایدار، حاصل یک گفت و گوی خوب است.
مسائل شخصی را به زندگی مشترک سرایت ندهید

در یک زندگی مشترک باید مراقب باشید که دیگر «من» وجود ندارد و بعضی وقت ها باید از نیازها و خواسته های خود دست بکشید. زمانی که مرد مسائل شخصی و عقده های پنهانی خود را در زندگی مشترک عنوان کرده و تمام عقده هایش را بر سر همسر خود خالی می کند. در حقیقت به سست کردن پایه های زندگی مشترک دست می زند.

مقتدر و کار آمد باشید

به همان نسبت که مردان از قدرتمند بودن لذت می برند، زنان نیز از داشتن مردی مقتدر و توانا در کنار خود لذت می برند. به همسرتان نشان بدهید که مرد کار و تلاش هستید و چنانچه خود را فردی ضعیف و تنبل نشان بدهید، در چشم همسرتان فردی آزاردهنده و بی لیاقت جلوه خواهید کرد و هرگز همسرتان از شما به عنوان شوهری خوب و مسولیت پذیر تشکر نخواهد کرد. یک مرد خوب کسی است که رازعشق را می داند و خوب بلد است طرف مقابلش را چطور تحسین کند و او را هرگز با طناب نیازش اسیر خود نسازد.

جوان، شیفته ی اظهار وجود و دلباخته ی ابراز لیاقت و شایستگى است. براى جوان، اثبات شخصیت اجتماعى، مطبوع‏ترین و شیرین‏ترین لذّت روحى است و براى نیل به آن از هیچ تلاش و كوششى شانه خالى نمى‏كند. جوان، دوست دارد با جامعه به گونه‏اى ارتباط برقرار كند كه عضو مفید، مقبول و مورد توجّهى تلقّى شود و گاه این تلقّى را از نوع لباس پوشیدن، راه رفتن، حرف زدن، معاشرت كردن و امثال آن، پى‏جویى مى‏كند. مسئله‏اى كه در بحث شخصیت و مقبول بودن، مورد توجّه و گفتگوى اهل اندیشه قرار گرفته و دانستن آن به حتم، براى نسل جوان مفید و سودمند است، آگاهى از منشأ شخصیت است.

جوان براى آن كه بتواند شخصیت خود را تا جایى كه ممكن است بسازد و در سازگارى‏هاى اجتماعى موفّق شود، لازم است به منشأ شخصیت خود پى‏ببرد.

در اسلام، خِرد و دانش، ریشه ی همه ی خوبى‏ها و نیكى‏ها و در نتیجه عوامل شكل‏دهنده ی «شخصیّت» تلقّى شده‏اند.

پیامبر اكرم مى‏فرماید:

همه ی خوبى‏ها و نیكى‏ها به وسیله ی عقل نصیب انسان مى‏گردد.(1)

در فرهنگ دینى، خرد و دانش، جایگاه والا و تعیین كننده‏اى دارند و دانش‏طلبى براى مرد و زن لازم شمرده شده است؛ چون انسان، با دانش، راه و رسم درست زندگى كردن را مى‏آموزد و تحت تأثیر عوامل درونى یا بیرونى، آزادى انتخاب و گزینش را از دست نمى‏دهد و خردمندانه روشى را برمى‏گزیند كه محبوبیّتى پایدار، ارزشمند و شایسته ی وى را نصیبش كند. كسانى كه از دانش‏طلبى و خِردورزى بهره ی مناسبى ندارند، معمولاً در رسیدن به محبوبیّت واقعى موفّق نمى‏شوند و در دام افراط و تفریط، گرفتار مى‏شوند.

محبوبیّت مى‏تواند از طریق آراستگى جامه ی عمل بپوشد. طبیعى است كه آراستگى، دو ساحت به هم پیوسته ی درونى و بیرونى دارد. از دیدگاه دین و بویژه اسلام، آراستگى در هر دو ساحت، توصیه شده است؛ هم كمال و رشدِ خرد و روان انسانى و تقویت شخصیّت سفارش شده و هم آراستگى و زیبایى ظاهرى. در ژولیدگى و ناآراستگى ظاهرى دنبال شفافیت و آرامش و آراستگى روحى و روانى گشتن، كارى بیهوده و بدون نتیجه است. چنان كه بدون پرداختن به رشد و تكامل روحى و ایجاد شخصیّت درونى به دنبال مقبولیّت مردمى، از طریق آرایش ظاهرى رفتن، پذیرش پایدارى را به ارمغان نمى‏آورد.

قرآن كریم مى‏فرماید:

یا بَنى آدم، خُذوا زینَتَكُم عندَ كُلِّ مَسجد(2)

اى فرزندان آدم! زینت خود را در هر نماز، با خود بردارید.

این تعبیر زیبا، بیانگر بهترین شكل گره خوردن زینت ظاهرى و آراستگى باطنى است. اسلام در عبادت - كه جایگاه پرورش و آراستن روح و جان انسانى است - دستور مى‏دهد كه انسان، آراستگى ظاهرى خود را همراه داشته باشد و در تعامل این دو آراستگى است كه جمال، چهره مى‏نماید و بنده ی محبوب خدا شكل مى‏گیرد.

در كلامى از امام صادق(ع) داریم كه مى‏فرماید:

إنّ اللّه یُحبُّ الجَمالَ والتجمُّلَ ویُبغِضُ البُؤْسَ والتَّباؤُسَ؛(3)

خداوند، زیبایى و آرایش را دوست دارد و نازیبایى و ژولیدگى را ناخوش دارد.

از این حدیث و آیه برمى‏آید كه اولیاى اسلام، به پرورش حُسن و زیبایى و بیدار كردن عاطفه جمال دوستى مردم، علاقه كامل داشتند و ضمناً این نكته استنباط مى‏شود كه
تزیین و تجمّل، در نظر اسلام، نه تنها یك كار پسندیده اجتماعى است، بلكه محبوب خداوند و داراى ارزش عبادت است.

جمال دلپذیر و جذّاب انسانى، یكى از زیبایى‏هاى عالم طبیعت است كه در ایّام جوانى با فروغ خیره كننده ی خود، جلوه مى‏كند وجوان را از لذّت آن برخوردار مى‏سازد. شور و هیجان، عشق و امید، وجد و نشاط، طراوت و لطافت، تناسب اندام، صورت شكفته، موهاى زیبا و صفات دیگرى نظیر اینها، همه و همه از شاخ و برگ‏هاى زیبایى دوران جوانى است.

پیشوایان اسلام از تمایل جوان به خودآرایى و تجمّل دوستى در محدوده ی اخلاق و مصلحت جامعه حمایت مى‏كنند و اصلاً خودآرایى را تحریم نمى‏نمایند. به همین جهت، على(ع)، در آن داستان معروف، جامه ی بهتر را به قنبر جوان (غلام خود) داد تا او را با پوشیدن آن لباس، شادمان و مسرور كند، و بدین وسیله تمایل زیباپسندش را ارضا نماید و خطاب به وى فرمود: تو جوانى و مانند سایر جوانان به تجمّل و زیبایى رغبت بسیار دارى. به‏علاوه، من از خداى خود حیا مى‏كنم كه لباسم بهتر باشد.(4) بدون تردید، ارضاى میل به خودآرایى و تجمّل كه یكى از خواهش‏هاى فطرى است، به تكامل ذوق و شكفتن احساسات جوان كمك مى‏كند و او را به سوى تعالى روحى و پیشرفت‏هاى عاطفى سوق مى‏دهد. به هیمن جهت، آیین مقدس اسلام، این امر را با نظر موافق و مؤكّد به پیروان خود توصیه كرده است؛ ولى باید توجه داشت كه جوان در این راه به زیاده‏روى و افراط نگراید و از حدّ شایسته، تجاوز نكند.

پانوشت ها:

1- تحف العقول، ص54..1

2- اعراف، آیه 31.2

3- 440 الكافى، ج 6، ص.3

4- مكارم الأخلاق، ج 1، ص 224.4

1- کشمکش بین استقلال و وابستگی:

با توجه به اینکه این دوره، حد فاصل دوران کودکی و بزرگسالی است، از دست دادن حمایت‌های بی‌قید و شرط والدین برای کسب احساس استقلال از یک طرف و لذت مورد حمایت و پشتیبانی آنها بودن و همانطور کودک ماندن و بدون زحمت و دردسر، همیشه مورد محبت قرار گرفتن از طرف دیگر، در نوجوان کشمکش درونی ایجاد می‌کند و جنگ روانی عمیقی در ذهن او به وجود می‌آورد.

بعضاً خانواده و مدرسه و جامعه نیز از او توقعات متناقض دارند، گاهی او را به چشم یک کودک نگاه کرده و برخوردی تحقیرآمیز دارند و گاهی هم توقعات از او بیش از حد توان اوست و به چشم بزرگسالان به او می‌نگرند که این خود به کشمکش‌های درونی نوجوان دامن زده و او را با مشکل روبرو می‌سازد.

2- طغیان علیه مراجع قدرت:

نوجوان برای کسب استقلال علیه همه ی مراجع قدرت من جمله والدین و کادر مدرسه طغیان می‌کند.

گاهی اوقات رفتارهایی علیه آنها از خود نشان می‌دهد، درگیری‌هایی ایجاد می‌نماید و به اعمالی دست می‌زند که روابط او را با آنها و سایر مراجع قدرت به شدت تیره می‌کند، مثلاً بگومگو می‌کند، بحث و مجادله ی طولانی انجام می‌دهد، بر خلاف خواسته ی والدین دیر به خانه می‌آید، از انجام تکالیف درسی خودداری می‌کند، سیگار می‌کشد و حتی ممکن است دست به اعمال بزهکارانه هم بزند.

این مورد در خانواده‌های با محدودیت زیاد و یا مدارسی که مقررات سخت و خشک را بدون نظرخواهی و مشورت با نوجوان اجرا می‌کنند از شدت بالاتری برخوردار است.

3- هویّت فردی :

یکی دیگر از مشکلات مهمی که نوجوان با آن روبرو می‌شود مساله ی تشکیل «هویت فردی» اوست. بدان معنی که سوال‌های متعددی درباره ی مفهوم زندگی، نقش او در این زندگی، مفهوم مرگ و زندگی پس از مرگ و بطور کلی سوال‌هایی نظیر، من کیستم؟ و به کجا می‌روم؟ ذهن او را به خود مشغول می‌نماید که باید به آنها پاسخ دهد.

احساس هویت شخصی در نوجوانان کم‌کم براساس همانند سازی‌های مختلف گذشته ی آنها تکوین می‌یابد. با ورود به دوره ی نوجوانی ارزش‌های گروه همسالان و همچنین ارزیابی‌های معلمان و سایر بزرگسالان نیز مطرح است و هر اندازه ارزش‌هایی که از طرف دوستان و همسالان ابراز می‌شود با ارزش‌های والدین و معلمان هم‌خوانی بیشتری داشته باشد به همان نسبت کار هویت‌یابی نوجوان آسان‌تر پیش می‌رود.

4- چگونگی ارضاء نیازهای جدید (جنسی):

رشد و نمو غدد داخلی و ترشحات هورمون‌های جنسی به نوجوان امکان برقراری روابط جنسی را می‌دهد و انگیزه و کشش جنسی نسبت به غیر هم‌جنس در او ایجاد می‌گردد و از طرفی نخستین برخورد نوجوان با جنس مخالف اغلب با ترس و پریشانی خاطر همراه است. جوان تازه بالغ جدید تمایلات قوی و نامعلومی را احساس می‌کند که او را از جلدش خارج کرده و بسوی جنس مخالف می‌کشاند. جهش‌های شدید محبت، عقب‌نشینی‌های توضیح ناپذیر و حرکات بدون دلیلی که او را آشفته می‌سازد.

نوجوان می‌‌خواهد این همه انرژی را که به وجود آمده و موجب هیجان او شده است را در جایی آزمایش نماید، اما در عین حال نگران عواقب آن است. او بیداری و رشد تمایلات جنسی را دارد ولی هدف ندارد و چون غریزه ی جنسی کاملاً زیرزمینی است، جهت‌یابی آن با کور مالی انجام می‌شود و در افراد محجوب و کمرو نوعی اضطراب و گیجی ایجاد می‌کند. در جوامعی که آموزش ارضاء صحیح غریزه ی جنسی و راه‌های کنترل آن برای نوجوان آموزش داده نمی‌شود، این مشکل مضاعف است و در این‌جاست که متاسفانه لغزش و سقوط در پرتگاه در کمین است.

5- عدم کنترل بر رفتار و هیجانات ناشی از تغییرات جسمی و روانی دوران بلوغ:

به دلیل رشد سریع جسمی و تغییرات مشهود در اندام‌های بدن نوجوان در دوران بلوغ بعضی از رفتارهای هیجانی و عدم کنترل او طبیعی است. مثلاً جلو آمدن سرنوجوان به دلیل احساس بلندتر شدن گردنش، بزرگ شدن بینی و یا عدم کنترل در دست‌هایش برای جابجایی خصوصاً اشیاء ظریف از طرفی و عدم آگاهی و آموزش صحیح او در مقابله با این مسایل از طرف دیگر او را از نظر روحی تحت تاثیر قرار داده به‌طوری که در خود احساس بی‌کفایتی و حقارت می‌نماید که همین امر موجبات اضطراب را در وی فراهم می‌آورد.

6- ترس از آینده:

با پیدایش نیازهای جدید در نوجوان و کشش به سوی ارضای نیازهای آنی و مقطعی، آینده را در ذهن نوجوان مبهم و دور از دسترس تصویر می‌نماید به طوری که حتی چگونگی تامین اقتصادی و تشکیل خانواده برای خود در آینده و ازدواج و تحصیلات عالی را قله‌هایی دور از دسترس می‌پندارد که دستیابی به آنها برای او بسیار دشوار و در بسیاری از موارد از محالات است که البته نقائص تربیتی و آموزشی در درون خانواده، مدرسه و جامعه و محرومیت‌های شدید مالی خانواده به شدت و عمق این مشکل نیز می‌افزاید.

7- دغدغه اقتصادی:

یکی از مهمترین مشکلات نوجوانی این است که فرد قبل از اینکه به بلوغ اقتصادی برسد به بلوغ جنسی رسیده است و از طرفی چون به دنبال استقلال و کسب هویت جدید برای خود نیز می‌باشد همیشه به فکر دستیابی زودتربه منافع اقتصادی است و در این ارتباط می‌بینیم نوجوانانی را که مدرسه و تحصیل را رها کرده و به دنبال شغل و کسب درآمد می‌باشند و این خصوصاً در جوامعی که ارزش‌های انسانی و معنوی جای خود را به ارزش‌های مادی داده و شخصیت افراد برحسب درآمد و پول آنها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد بسیار مشهودتر است و در این ارتباط اوضاع و احوال‌اقتصادی- اجتماعی و بی‌ثباتی جامعه، جنگ، بیکاری، کمبود امکانات و فقر مالی خانواده از عوامل تشدید کننده ی مشکل محسوب می‌شوند.

8- تعارض بین خواسته‌های والدین و گروه همسالان:

در این دوران، نوجوان تحت تأثیر گروه همسالان می‌باشد و والدین را مرتبط به نسل گذشته می‌داند که نیازها و خواسته‌های عصر حاضر او را درک نمی‌کنند. لذا نوجوان خود را در این میان کاملاً گیج احساس می‌کند چون حاضر نیست که محبت والدین را هم از دست بدهد. در چنین مواقعی نوجوانان بعضاً همانند هنرپیشه‌ها نقش بازی می‌کنند تا از مقبولیت والدین و گروه همسالان، هر دو برخوردار شوند.

9- ترس و اضطراب:

ناتوانی در سازگاری با موقعیت‌های جدید موجب تشدید ترس و اضطراب در نوجوان می‌شود مانند: ترس از عدم موفقیت در امتحان یا مورد سرزنش قرار گرفتن در خانه و مدرسه، ترس از پذیرش مسئولیت و ارتباط با جنس مخالف یا مورد پذیرش دوستان واقع نشدن.

10- به هم ریختگی ارتباط با دیگران:

فشارهای روانی، عاطفی و اجتماعی در این دوران موجب می‌شود که نوجوان با خودش، با خانواده‌اش، با دوستانش و بطور کلی با همه رابطه‌اش بهم می‌خورد و احساس کوچک شمردن خود و حقارت می کند و حالت عصبی در او افزایش می‌یابد.

سن ازدواج در دختران نیز یک سیر صعودی را طی کرده است ، دختران جوان نیز این روزها دلایلی را برای ازدواج نکردن برای خود دارند که این دلایل بیشتر مربوط می شود به پیدا نکردن فرد مناسب جهت ازدواج . از جمله دلایلی که برای به تعویق افتاده ازدواج دختران می توان به امور زیر اشاره کرد:

• از دیدگاه بسیاری از دختران جوان ، نسل مردان خوب منقرض شده است و آنها با این باور رو به رو هستند که نمی توانند مرد ایده آل خود را پیدا کنند . بسیاری از دختران نقاط ضعف خود را نادیده می گیرند و فقط به نقاط منفی طرف مقابل توجه می کنند و به علت دارا نبودن تمام شرایطی که از نظر آنها ایده آل است خواستگاران خود را رد می کنند . در بعضی مواقع اگر به خصوصیات مردان ایده آل از دیدگاه این دختران توجه کنید مشاهده می کنید که این انسان ایده آل قطعاً بر روی کره زمین یافت نخواهد شد.

• افزایش میل به ادامه تحصیل در دختران نیز یکی از عوامل به تعویق افتادن ازدواج است دختران امروزی دیگر نمی خواهند فقط نقش زن خانه دار و مادر را ایفا کنند و برای رسیدن به جایگاه اقتصادی و اجتماعی در پی ادامه تحصیل تا مدارج بالا هستند و ازدواج را در این مسیر یک مانع در نظر می گیرند.

• مسئله بعدی عدم توازن تحصیلی میان دو جنس است در سالهای گذشته تعداد دختران تحصیلکرده نسبت به پسران تفاوت چشمگیری داشته است و این مسئله باعث شده است که بسیاری از دختران حاضر به ازدواج با مردانی با تحصیلات پایین تر از خود نباشند.

• عشق یکی دیگر از چالش های پیش روی ازدواج است بسیاری از دختران تصور می کنند که باید قبل از ازدواج عاشق شوند و بعد ازدواج کنند و سالها به دنبال عشق گمشده خود می گردند و زمانی به خود می آیند که سن ازدواج آنها گذشته است.

• ارزیابی های دقیق و اعمال منطق افراطی نیز در مواجهه با خواستگاران باعث عدم ازدواج دختران می گردد این دسته از دختران خواستگارن خود را بیش از اندازه مورد ارزیابی و موشکافی قرار می دهند و با بروز کوچکترین تفاوت و اختلاف نظر خواستگار مورد نظر را رد می کنند در حالی که روان شناسان تاکید می کنند هیچ گاه دو انسان نمی توانند صد درصد با یکدیگر تفاهم اخلاقی و فکری داشته باشند.
اینها گوشه ای از دلایلی بود که باعث گریز جوانان از ازدواج می شود ولی نباید این نکته را فراموش کرد که پژوهش های مختلف نشان داده است که زنان و مردان متأهل در مجموع خوشبخت تر و راضی تر از مجرد ها هستند و احساس شادکامی بیشتری می کنند و این مسئله به خاطر حمایت های عاطفی و اجتماعی دو جانبه ای است که در ازدواج های موفق به چشم می خورد.

پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله )فرمودند:

«مَا اصطَحَبَ اثنَانِ إلّا کَانَ أعظَمُهُما أجراً وَ أحَبُّهُما إلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ أرفَقَهُما بِصَاحِبِه»(کافی/ج2/ص120)

هیچ دو نفری با هم مصاحبت و زندگی نکردند مگر این که یک نفر از آن دو نفر پیش خدا محبوب‌تر است،

و آن محبوب‌تر کیست؟ آن که با همنشینش رفیق‌تر و نرم خوتر باشد و بیشتر مراعات و مدارا کند.

هنگامی که پای صحبت پسران جوان می نشینید و علل ازدواج نکردنشان را جویا می شوی آنها دلایل گوناگونی را برای عدم آمادگی برای ازدواجشان مطرح می کنند که به تعدادی از آنها اشاره می کنیم:

• یکی از علل تاثیر گذار برای مردان جهت علاقه مندی به ازدواج مسئله غریزه جنسی است ولی متاسفانه بر خلاف گذشته به دلیل اینکه رابطه جنسی خارج از چارچوب خانواده در این روزها به راحتی در دسترس قرار دارد این انگیزه قوی به نوعی برای بعضی جوانان عملاً حذف شده است.

• وحشت از طلاق و جدایی و عواقب اقتصادی و اجتماعی ناشی از آن یکی دیگر از دلال گریز مردان از ازدواج است . درد و رنج های عاطفی حاصل از جدایی برای مردان بسیار سخت و طاقت فرسا می باشد و همچنین به علت بار اقتصادی که طلاق برای مردان به همراه دارد مردان را از ازدواج ناموفق وحشت زده کرده است.

• کم توجهی به دین و ملزم نبودن به دستورات دین مبین جهت تشکیل خانواده نیز باعث ازدواج گریزی جوانان گردیده است و باید این نکته مورد توجه ویژه قرار گیرد که ازدواج فقط ارضاء غریزه جنسی نیست بلکه دین مبین اسلام با تشویق جوانان به ازدواج می خواهد زن و مرد را به کمال انسانی خویش رهنمود سازد.

• از عمده ترین مسائلی که باعث دلزدگی پسران جوان به ازدواج می گردد مشکلات اقتصادی و بیکاری است . به دلایل مشکلات اقتصادی که این روزها جامعه ما با آن دست به گریبان است و همچنین نرخ بالای بیکاری پسران ترجیح می دهند خود را درگیر مسئله ازدواج و هزینه های بالای آن نکنند و به دلیل افزایش ازدواج های تجملاتی و فاصله گرفتن از ازدواج های آسان این مسئله بیشتر خود نمایی می کند.